Οι (περισσότεροι από τους) πρυτάνεις που κυκλοφορούν αυτές τις μέρες στα κανάλια έχουν δώσει το καλύτερο επιχείρημα στην υπουργό για να προωθήσει τη μεταρρύθμισή της. Στρεψοδικώντας, υπεκφεύγοντας, παραπληροφορώντας, κάποιοι ανίκανοι να ανταποκριθούν σε επερωτήσεις (αναρωτιέσαι πότε ήταν η τελευταία φορά που μπήκαν σε αμφιθέατρο), δεν μπορούν να κρύψουν ότι αυτό που τους καίει κυρίως είναι το πώς θα διατηρήσουν το τσιφλίκι τους, που κατέκτησαν με τις αλλεπάλληλες δυνατότητες αλληλοεξυπηρετήσεων που τους έδινε το παλιό σύστημα.
Ας αλλάξει λοιπόν ο τρόπος διοίκησης· δε χρειάζεται να επιχειρηματολογεί κανείς πολύ για αυτό. Με δεδομένο το πλέγμα συμφερόντων που έχει οικοδομηθεί στα πανεπιστήμια, χρειάζεται ένα σύστημα που θα έχει μικρή εξάρτηση από αυτά τα συμφέροντα — άρα κατ' ανάγκη πιο αυταρχικό. Με το καινούριο σύστημα, όλη η εξουσία είναι στα χέρια ενός συμβουλίου 15 μελών, 7 εσωτερικών, 7 εξωτερικών και 1 φοιτητή (άρθρο 8). Οι εξωτερικοί επιλέγονται από τους εσωτερικούς με απλή πλειοψηφία (εδώ είναι ένα από τα «παραθυράκια» του νόμου — δεν επιβάλλει την αυξημένη πλειοψηφία και συναίνεση). Δε συμμερίζομαι τις αντιρρήσεις που μιλούν για παράγοντες της εκκλησίας και τοπικούς παράγοντες στα συμβούλια διοίκησης — είναι στο χέρι του υπουργείου να τους αποκλείσει τέτοιου είδους συμμετοχές και να περιγράψει τα κριτήρια επιλογής των εξωτερικών με κάποιους όρους αριστείας. Σίγουρα, η ύπαρξη εξωτερικών μελών με κάποιο κύρος (και εδώ θα βοηθούσε η αυξημένη πλειοψηφία) συμβάλλει στην κοινωνική λογοδοσία του πανεπιστημίου. Οι αρχικές συνθέσεις αυτών των συμβουλίων θα έχουν εξαιρετική σημασία, και υπάρχουν πολλοί κίνδυνοι, αλλά αυτό δεν είναι λόγος να επιδοθούμε σε κυνήγι μαγισσών και να μην αφήσουμε το μέτρο να λειτουργήσει.
Το αρνητικό του νόμου είναι ότι η δικαιοδοσία του συμβουλίου ξεπερνάει την εποπτεία και τη διοίκηση και επεκτείνεται σε ακαδημαϊκά θέματα. Π.χ. ο κοσμήτορας, διορισμένος από το συμβούλιο, ορίζει το (αναίτια μικρό) σώμα που αποφασίζει για εκλογές καθηγητών (άρθρο 26). Όπως έγραψα και στο προηγούμενο, το πανεπιστήμιο θα φτιάξει σταδιακά από τους ίδιους τους πανεπιστημιακούς, και κανείς δεν είναι σε θέση να επιβάλει την ποιότητα που επιθυμούμε. Μπορεί να τους βγάλει κανείς άχρηστους στην διοίκηση, στην πολιτική ή στη ζωή, αν θέλει, αλλά οι πανεπιστημιακοί του κάθε τομέα είναι ντε φάκτο αυθεντίες στον τομέα τους — ποιος εξωτερικός παράγοντας, ποιος διορισμένος κοσμήτορας, ποια διορισμένη επιτροπή είναι σε θέση να αξιολογήσει επιστήμονες και να επιλέξει αυτόν ή αυτήν που θα πληρώσει μία θέση; Η ασχετοσύνη (ή, πιθανότερο, η εμπάθεια) του υπουργείου στο συγκεκριμένο θέμα φτάνει στο σημείο να ορίζει ότι οι υποψήφιοι θα πρέπει να προσκομίζουν συστατικές επιστολές από τα μέλη ενός ... μητρώου επιστημόνων που θα διατηρεί το ίδρυμα (άρθρο 26). Δηλαδή αν κάποιος φέρει επιστολή από έναν καθηγητή του Χάρβαρντ, θα του πούνε ότι ο εν λόγω καθηγητής δεν είναι στο μητρώο; Χα, χα, χα...
Ομολογώ μία θετική παρενέργεια αυτής της αρνητικής διάταξης: οι πανεπιστημιακοί θα πάψουν να αφιερώνουν τόσο χρόνο στις ζυμώσεις που απαιτούνται προκειμένου να καταλήξει το τμήμα σε πλειοψηφική απόφαση. Θα αναγκαστούν, λόγω αδυναμίας, να ασχολούνται λιγότερο με τη διοίκηση και περισσότερο με την έρευνα και τη διδασκαλία. Αλλά νομίζω ότι το ερώτημα του ποιος στελεχώνει τα τμήματα βαραίνει περισσότερο, και αντισταθμίζει με το παραπάνω αυτό το πλεονέκτημα. Ποιος θα εγγυηθεί ότι ένα καλό τμήμα δε θα καταστραφεί αν μία κλίκα (πιθανόν προερχόμενη από άλλη σχολή) καταφέρει να ελέγξει το διοικητικό συμβούλιο, αν ο κοσμήτορας τα κάνει θάλασσα ηθελημένα ή αθέλητα; Ο νόμος δε δημιουργεί κανένα αντίβαρο στις εξουσίες που πηγάζουν απ' το συμβούλιο, και ειδικά σε ακαδημαϊκά θέματα τέτοιο αντίβαρο είναι αναγκαίο.
Σημειώνω μερικές ακόμα θετικές ρυθμίσεις, και θα επανέλθω στην επόμενη και τελευταία ανάρτηση με ορισμένα αρνητικά:
Το άσυλο καταργείται. Είναι λίγο ανατριχιαστικό αν το σκεφτεί κανείς στον απόηχο της αστυνομικής βίας που γνώρισε το κέντρο της Αθήνας, αλλά μόνο αν κανείς βλέπει το δίπολο ως μπάτσοι-αναρχικοί/αριστεριστές, και όχι ως βία-μη βία που τοποθετεί και τους δύο στον πρώτο πόλο. Όπως έγραφαν τα τηλεγραφήματα της αμερικάνικης πρεσβείας που αποκάλυψε η wikileaks, τα πανεπιστήμια είχαν εξελιχθεί στο μόνο χώρο όπου δεν μπορούσε κανείς να πει ελεύθερα την άποψή του, και φαινόμενα όπως οι φοιτητές να μπουκάρουν στη σύγκλητο και σε γραφεία καθητητών και να επιβάλλουν την άποψή τους πρέπει να σταματήσουν.
Άλλα:
Οι καθηγητές ενθαρρύνονται να παίρνουν την ακαδημαϊκή τους άδεια στο εξωτερικό (άρθρο 21). Αν την παίρνουν στην Ελλάδα, θα λαμβάνουν τα μισά χρήματα.
Απαγορεύεται η εκλογή σε καθηγητική θέση κάποιου που φοίτησε στο ίδιο ίδρυμα, εκτός εάν μεσολαβήσουν 5 χρόνια (άρθρο 25). Εδώ, όμως, υπάρχει παραθυράκι, διότι αρκεί να έχει ολοκληρώσει κανείς αλλού έναν από τους τρεις κύκλους σπουδών (πρώτο πτυχίο, μεταπτυχιακό, διδακτορικό). Τι σημασία έχει πού έκανες το πρώτο πτυχίο; η ρύθμιση πρέπει να ισχύσει με μοναδικό κριτήριο το διδακτορικό.
Περιοδική αξιολόγηση όλων των καθηγητών (άρθρο 18). Εδώ θα πρέπει να υπάρξει μεσοπρόθεσμα και μισθολογικό κίνητρο, με τη σύνδεση ερευνητικών επιδομάτων που προσθέτουν στο μισθό, αλλά ως πρώτο βήμα ίσως είναι καλό να μην υπάρχουν συνέπειες ώστε να δημιουργηθεί μία κουλτούρα αξιολόγησης χωρίς τα προσκόμματα που οι οικονομικές συνέπειες θα μπορούσαν να προκαλέσουν.
Απαίτηση να συμπληρώνονται 4/5 των ωρών διδασκαλίας, και μέγιστη παράταση του εξαμήνου κατά δύο βδομάδες (άρθρο 23). Ας αναλάβουν όλοι τις ευθύνες τους. Υπογράφει ένας πρώην καταληψίας!
Πολυβώτη, όντως με τρομάζεις!
ΑπάντησηΔιαγραφήΕγώ είμαι με τον Τσαρλς Λώτον στον "Σπάρτακο": Καλύτερα some republican corruption παρά φωτισμένη δεσποτεία, που μόνο φωτισμένη δεν θα είναι.
Αυτά προς το παρόν.
Πρέπει να γράψω και κανένα πέιπερ γιατί δεν με βλέπω καλά.
Σώκρατες, δεν μπορούμε να εφαρμόζουμε τα ίδια κριτήρια όταν συζητάμε το κοινωνικοπολιτικό σύστημα και όταν συζητάμε την οργάνωση του πανεπιστημίου. Το πανεπιστήμιο έρχεται να εκπληρώσει (πολλούς) αρκετά συγκεκριμένους σκοπούς στα πλαίσια του κοινωνικοπολιτικού συστήματος, σκοπούς που έχουν κατά τεκμήριο ευρεία δημοκρατική έγκριση. Το ερώτημα είναι πώς θα τους εκπληρώσει καλύτερα, όχι πώς θα μεγιστοποιήσουμε τη δημοκρατία στο εσωτερικό του. Και όσο για το «φωτισμένη», δύσκολα το νέο σύστημα θα οδηγήσει σε λιγότερο φωτισμένες διοικήσεις από τις σημερινές, αν και εγγυήσεις ποιότητας δεν υπάρχουν - ούτε όμως και εγγυήσεις αποτυχίας (δεν έχω δει ούτε ένα πειστικό επιχείρημα από όσους θεωρούν ότι με βεβαιότητα το νέο σύστημα θα οδηγήσει σε χειρότερη διοίκηση, πάντα ως προς τους στόχους που τίθενται). Ας δοκιμαστεί και βλέπουμε.
ΑπάντησηΔιαγραφήΔυστυχώς δεν υπάρχει έδαφος συζήτησης μεταξύ μας. Αυτό που υποστηρίζεις είναι η επιστροφή σε μια φεουδαρχικού/ολιγαρχικού τύπου οργάνωση των κοινωνικών υποσυστημάτων. Φυσικά, αυτή είναι μια διεθνής τάση στον ύστερο καπιταλισμό. Επίσης φυσικά, δεν μπορείς να διαχωρίσεις το όλο σύστημα. Η φρικώδης (για μένα) πανταχόθεν σήμερα επίκληση των "αρίστων" δεν περιορίζεται στα πανεπιστήμια.
ΑπάντησηΔιαγραφήΓια τα πανεπιστήμια: Ειδικά σε χώρες όπως η Ελλάδα, χωρίς μακραίωνη ακαδημαϊκή παράδοση, το μόνο (ελάχιστο) εχέγγυο διαφάνειας και αξιοκρατίας είναι η δημοκρατική οργάνωση. Και όντως στάθηκε τέτοιο εχέγγυο, σε σχέση με τα πριν το '82.
Δεν είμαι σίγουρος ότι η δημοκρατική οργάνωση σε διοικητικά θέματα βοήθησε τη διαφάνεια και την αξιοκρατία — αντίθετα αυτού του τύπου η δημοκρατική οργάνωση (διότι και η προτεινόμενη δημοκρατική είναι, με την έννοια ότι το συμβούλιο εκλέγεται από τους καθηγητές) ενίσχυσε τη συνδιαλλαγή και την έλλειψη ελέγχων και λογοδοσίας.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑντιθέτως, συμφωνώ απολύτως μαζί σου ότι σε ακαδημαϊκά θέματα (π.χ. ποιος εκλέγεται καθηγητής) η δημοκρατική οργάνωση είναι το μοναδικό εχέγγυο αξιοκρατίας, όχι μόνο λόγω της φτωχής ελληνικής παράδοσης αλλά από τη φύση της επιστήμης — αυτό έγραψα στην προηγούμενη ανάρτηση.
Δε σχολιάζω τη σχηματοποίηση που κάνεις αυτού που προτείνω, αφού δε βλέπεις έδαφος συζήτησης, αλλά θέλω απλώς να αναρωτηθώ αν το ότι αποτελεί «διεθνή τάση στον ύστερο καπιταλισμό» αποτελεί επαρκές αντεπιχείρημα.