Δευτέρα 13 Δεκεμβρίου 2010

Ο Ζίζεκ για την Ευρώπη



Αντιγράφω από τη συνέντευξη του Σλαβόι Ζίζεκ στον Πέτρο Παπακωνσταντίνου (Καθημερινή) το απόσπασμα που αναφέρεται στην Ευρώπη, τις εθνικές λύσεις, τα «τρία μοντέλα» που υπάρχουν σήμερα, την ανθεκτικότητα του σουηδικού κοινωνικού κράτους. Ολόκληρη η συνέντευξη είναι εξαιρετική και αξίζει να διαβαστεί.

Η εθνική αναδίπλωση δεν μπορεί να είναι λύση

– Ο νέος κόσμος δεν είναι, δηλαδή, «επίπεδος», όπως τον ήθελε ο Τόμας Φρίντμαν, αλλά κατακερματισμένος.

– Το παράδοξο αυτού του νέου κόσμου είναι ότι ο πολιτικός κατακερματισμός του αποτελεί προϋπόθεση για την οικονομική του ενοποίηση. Κι εδώ θα ήθελα να επιστήσω την προσοχή σε έναν κίνδυνο, που ελλοχεύει, πιστεύω και στις γραμμές της Αριστεράς. Κρίσεις σαν κι αυτές που πλήττουν σήμερα την Ελλάδα και αύριο θα πλήξουν οπωσδήποτε και τις ανεπτυγμένες χώρες (κι ας δημαγωγούν πολλοί για τους «σπάταλους» Ελληνες), δημιουργούν τον πειρασμό να πούμε: Ορίστε, η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι όργανο του παγκόσμιου κεφαλαίου, επομένως χρειαζόμαστε ένα ισχυρό έθνος–κράτος για να μας προστατέψει.

– Οντως, η τάση αυτή είναι ισχυρή.

– Ωστόσο, τη θεωρώ επικίνδυνη, γιατί από οικονομική άποψη ο κόσμος όντως ενοποιείται. Το να αποσυρθεί κανείς στο παλιό κράτος–έθνος, θα οδηγήσει όχι σε λιγότερη, αλλά σε πιο βάναυση εκμετάλλευση των εργαζομένων.

– Γιατί θέτετε το ζήτημα με απόλυτους, διαζευκτικούς όρους; Γιατί πρέπει κανείς είτε να ανήκει στη σημερινή Ευρωζώνη είτε να γίνει Αλβανία του Χότζα;

– Συμφωνώ ότι δεν πρέπει να το θέτουμε απόλυτα και ότι μπορεί να συνιστώ κάτι προβληματικό. Είχα μια παρόμοια συζήτηση με τον Σαμίρ Αμίν, που μου είπε ότι μπορείς να είσαι ανεξάρτητος, αλλά να έχεις σχέσεις με τους άλλους. Εντάξει, αλλά ποιοι είναι αυτοί οι άλλοι; Αν δείτε όλες τις υπάρχουσες εναλλακτικές λύσεις, από τη Ρωσία και την Κίνα μέχρι το Ιράν, δεν προσφέρονται για έμπνευση.

– Η Σουηδία δεν έχει ευρώ και η Νορβηγία δεν ανήκει καν στην Ε.Ε.

– Οπως και η Ισλανδία, που ήταν ανεξάρτητη, αλλά υπέστη ακόμη χειρότερη κρίση. Το ζήτημα είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν είναι συγκεκριμένο πολιτικό σχέδιο· θυμίζει το ερώτημα του Φρόιντ –τι θέλει η γυναίκα; – στο οποίο δεν υπάρχει απάντηση. Η θέση μου είναι ότι πρέπει να παλέψουμε για μια άλλη Ευρώπη. Αυτή τη στιγμή έχουμε τρία διαθέσιμα μοντέλα, που διεκδικούν την ηγεμονία: το φιλελεύθερο - αγγλοσαξονικό, το ασιατικό - αυταρχικό και το πιο περίπλοκο λατινοαμερικανικό - λαϊκίστικο. Δεν νομίζω ότι μας ταιριάζει κάποιο από αυτά και δεν θα ήθελα να ζω σε έναν κόσμο όπου αυτά τα τρία μοντέλα θα είναι τα μόνα διαθέσιμα. Η Ευρώπη μπορεί να αποτύχει, αλλά νομίζω ότι αξίζει τον κόπο να υπερασπιστούμε πλευρές του κεκτημένου της. Πρόσφατα διάβαζα μελέτη ενός Σουηδού μαρξιστή, ο οποίος υποστήριζε ότι, παρά την πίεση του νεοφιλελευθερισμού, η χώρα του έχει διατηρήσει τον μικρότερο βαθμό εισοδηματικών ανισοτήτων, της τάξης του 6:1 ή του 7:1. Μάλιστα, σε πείσμα των νεοφιλελεύθερων δογμάτων, το κοινωνικό κράτος όχι μόνο δεν εμπόδισε τη Σουηδία να είναι ανταγωνιστική, αλλά την ανέβασε σε μία από τις τρεις πρώτες θέσεις της παγκόσμιας κατάταξης.

Πέμπτη 9 Δεκεμβρίου 2010

Από το Δεκέμβρη στο Μνημόνιο

Σχόλιο με αφορμή ένα άρθρο του Νίκου Ξυδάκη.

Κάθε φορά που μπαζάρω Ξυδάκη, αισθάνομαι σαν να κλέβω εκκλησία. Αλλά όσο τετριμμένο είναι το μπαζάρισμα, τόσο σπάνιο είναι αυτό που εκείνος επιτυγχάνει: να πιάνει και να αναδεικνύει τους μετασχηματισμούς, τις αλλαγές, τα νοήματα, και πιο πολύ τα ερωτήματα που τίθενται από τα γεγονότα. Να προσελκύει ένα κοινό που ξεκινάει από δεξιούς φιλελεύθερους και φτάνει μέχρι αριστερούς με επαναστατικές αναφορές. Η γραφή του είναι η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα, και την ανάγκη να αναδειχθούν και άλλοι διανοούμενοι που διακρίνουν το ουσιώδες μέσα από τον παραμορφωτικό φακό υπεραπλουστευτικών διαχωρισμών, και που θα επιβραβευθούν γι' αυτό από την απήχησή τους σε ένα ευρύτερο κοινό.

Από το Δεκέμβρη του 2008 στο Μνημόνιο του 2010... Το σχήμα του παραλληλισμού που επιλέγει δε με βρίσκει τελείως σύμφωνο, αλλά δημιουργεί γόνιμους προβληματισμούς. Ο Δεκέμβρης στα μάτια μου είναι, όπως γράφτηκε νωρίτερα και από άλλους (γαμώτο, δε θυμάμαι αναφορές), το κλείσιμο, το επιστέγασμα μια μακράς περιόδου, η αποδοκιμασία της από τα ίδια τα χαϊδεμένα αλλά καταπιεσμένα παιδιά της (ειρωνεία: τη στιγμή που κάποιοι τον θεωρούσαν την απαρχή μιας νέας περιόδου αμφισβήτησης). Το Μνημόνιο δεν σχετίζεται άμεσα με τις καταστάσεις που άγγιζε ο Δεκέμβρης, αφού η βασική αιτία της ελληνικής κρίσης είναι μία διεθνής συγκυρία. Αλλά ήρθε ως θεία τιμωρία, βαριά σαν σε αρχαία τραγωδία, για να καταστρέψει χωρίς οίκτο τα αδύναμα υποκείμενα που έκαναν το λάθος να ανεχθούν την πρότερη νοσηρότητα.

Σάββατο 4 Δεκεμβρίου 2010

Πέρα από τα επιφαινόμενα

Επειδή μου άρεσε ένας αφορισμός που μόλις έγραψα στο buzz με αφορμή ένα κατάπτυστο κείμενο του συγγραφέα Θανάση Χειμωνά, και είναι και της μόδας οι αφορισμοί, τον αναπαράγω εδώ:


Είναι ανατριχιαστικό πόσο φασιστικές απόψεις μπορεί να εκφράζονται από «ανθρώπους του πνεύματος». Δε μιλάω για την αναζήτηση συνδετικών κρίκων μεταξύ Δεκέμβρη - βίας - Χρυσαυγής (όχι ότι ο συγγραφέας έχει κάποιο δυνατό επιχείρημα για αυτό, ποιητική αδεία επιχειρηματολογεί), αλλά για τα συμπεράσματα του κειμένου, που καθιστούν ανούσια την ενασχόληση με το υπόλοιπο.

Και στενάχωρη η συναίσθηση ότι λόγω κουλτουριάρικου προσωπείου ο συγγραφέας μπορεί να βρει πολύ περισσότερους συμμάχους από τον χουντάκια για τον οποίο έγινε ο πρόσφατος τσακωμός στο μπλογκ.

Καταλήγω στη θέση: όσοι συντηρούν τους μανιχαϊσμούς «συντήρηση-εκσυγχρονισμός», «καταστροφή-σωτηρία», «φιλολαϊκός-αντιλαϊκός», «μνημόνιο-αντιμνημόνιο», και τόσους άλλους, από όποια μεριά και αν τους συντηρούν, το μόνο που καταφέρνουν είναι να βοηθάνε τους αυτοματισμούς που σε περίοδο κρίσης οδηγούν την κοινωνία σε καταστάσεις τραγικές. Οι πιθανότητές μας να ξεφύγουμε από την πυρκαγιά που κυνηγάει να μας κάνει στάχτη είναι πενιχρές - και βασίζονται στο ενδεχόμενο μίας ορθολογικής διάκρισης της ουσίας από τα επιφαινόμενα, σε συνδυασμό με τον ακτιβισμό που θα επιβάλει άμεσα αλλαγές σε ουσιαστική κατεύθυνση.

Κυριακή 21 Νοεμβρίου 2010

Μαύρο στην Ντόρα Μητσοτάκη!



«Ενθαρρυντικό στοιχείο είναι ότι κυοφορούνται και αναμένονται εξελίξεις στο χώρο της κεντροδεξιάς, ενώ είναι βέβαιο ότι θα υπάρξουν και στο χώρο του ΠΑΣΟΚ...»
Δ. Χατζησωκράτης, άρθρο στο Παρόν.


Με το παραπάνω απόσπασμα, σε ένα άρθρο τιτλοφορούμενο «Να αφουγκραστούμε το λευκό, άκυρο και την αποχή» (δηλαδή να γλείψουμε τα αυτιά όσων απείχαν, όπως έχουν κάνει ήδη όλες οι πολιτικές παρατάξεις και οι περισσότεροι αρθρογράφοι των ΜΜΕ), ο Δ. Χατζησωκράτης της Δημοκρατικής Αριστεράς καλωσορίζει το κόμμα της Ντόρας Μπακογιάννη (Μητσοτάκη).

Της πολιτικού που υπάρχει μόνο ως κόρη του αρχιερέα της διαπλοκής και χήρα του άτυχου Παύλου Μπακογιάννη, που διετέλεσε Δήμαρχος Αθηναίων και υπουργός (μεταξύ άλλων, Υπουργός Εξωτερικών) με παροιμιώδη επιτυχία, της οποίας ο νυν σύζυγος, εφοπλιστής, λύνει και δένει στο χώρο του αθλητισμού, και ο κουμπάρος, επίσης εφοπλιστής, εκτός από ιδιοκτήτης του Ολυμπιακού κατέχει και το 25% των μετοχών του ΣΚΑΪ, που την αβαντάρει συστηματικά. Που η οικογένειά της βρίσκεται πίσω από όποια πέτρα του σκανδάλου Ζήμενς και αν σηκώσεις, και γι' αυτό εξάλλου άφησε, ως υπουργός Εξωτερικών, τον κ. Καραβέλα να διαφύγει. Που έχει μαζέψει (ή θα μαζέψει) τη σάρα και τη μάρα στο νέο κόμμα της, από Μαρκογιαννάκηδες μέχρι τον ακροδεξιό Βορίδη, όλα βεβαίως υπό την επένδυση ενός μοντέρνου, φιλελεύθερου προσωπείου που έντεχνα συντηρείται από τα φιλικά της ΜΜΕ.

Χίλιες φορές, λοιπόν, Αντώνης Σαμαράς, ο άνθρωπος που είναι παλαιοκομματικός δεξιός και το λέει, που έχει διορίσει τη μισή Μεσσηνία και δεν το κρύβει, που έχει ακραίες απόψεις στα εθνικά θέματα και διασυνδέσεις με τους κύκλους του Δικτύου 21 και όλοι το ξέρουν. Το κόμμα της Ντόρας μόνο αρνητικό ρόλο μπορεί να διαδραματίσει στην υπό εξέλιξη αναδιάταξη των πολιτικών δυνάμεων, και η Δημοκρατική Αριστερά, ή οποιοσδήποτε σκεπτόμενος πολίτης, δεν έχει κανέναν λόγο να το χαιρετίζει. (Το μόνο που μπορεί κανείς να της αναγνωρίσει, κύριε Χατζησωκράτη, είναι ότι διαθέτει έτοιμη και πλήρη ιστοσελίδα από την ημέρα ίδρυσης του κόμματός της, ενώ εσείς ακόμη χρησιμοποιείτε την παλιά ιστοσελίδα της Ανανεωτικής Πτέρυγας.)

Πέμπτη 18 Νοεμβρίου 2010

Η Ελλάδα αλλάζει! (αλλά άργησε...)

Στα τόσα που γράφτηκαν για τις εκλογές, θα προσθέσω μόνο λίγες σύντομες επισημάνσεις:
  1. Κερδίζοντας μάχες δεν κερδίζεις απαραιτήτως τον πόλεμο, αλλά εν γένει οι μάχες έχουν μεγάλη σημασία για το προς τα πού θα γείρει η πλάστιγγα. Οι 600 παραπάνω ψήφοι του Μπουτάρη δημιουργούν μία τελείως διαφορετική κατάσταση για τη Θεσσαλονίκη και ολόκληρη την Ελλάδα, παρότι μπορούν να θεωρηθούν ως αποτέλεσμα της τύχης.
  2. Η καλή, και ανατρεπτική ενός προϋπάρχοντος συστήματος, διοίκηση μπορεί ενίοτε να εμπεριέχει συγκρούσεις, αλλά σε καθημερινή βάση είναι μία βαρετή (για τον εξωτερικό παρατηρητή, τουλάχιστον) διαδικασία με όχι αμελητέες τεχνικές δυσκολίες. Έτσι, θα ήταν ίσως πιο συναρπαστικό από την άποψη των πολιτικών αντιπαραθέσεων εάν ο Κακλαμάνης εξακολουθούσε να είναι δήμαρχος. Ας μην περιμένουμε θαύματα ούτε από τον Καμίνη ούτε από κανέναν· όσοι ομνύουν στη σημασία των κινημάτων πρέπει να εστιάσουν την προσοχή τους στο εάν τα κινήματα διευκολύνονται ή όχι από τη διοίκηση στο να αναπτύξουν μία δημιουργική δράση, και όχι στο αν ο δήμαρχος από μόνος του καταφέρνει να λύσει προβλήματα που εκ των πραγμάτων είναι αδύνατο να λύσει.
  3. Γιατί τόσο πολλοί, μεταξύ αυτών και μερικοί εξαιρετικοί, αριστεροί αρθρογράφοι αρνούνται να δουν ότι η δύναμη της Αριστεράς είναι «εν τη διαιρέσει» και ότι η πρόσθεση ποσοστών όλων των αριστερών συνδυασμών είναι εξίσου αυθαίρετη με την πρόσθεση των ποσοστών του Αλαβάνου και της ΝΔ;
  4. Το ΚΚΕ μπορεί να ήταν ο νικητής του πρώτου γύρου (όχι όσο φαίνεται, όμως, αν σκεφτεί ότι απλώς οι ψηφοφόροι του δεν απείχαν, πράγμα αναμενόμενο, και αυτό ανέβασε τα ποσοστά του λόγω της συνολικής αποχής), αλλά ήταν από τους μεγάλους ηττημένους του δεύτερου: η γραμμή «τι Παπάγος, τι Πλαστήρας», ουσιαστικά γραμμή στήριξης της ΝΔ και του κατεστημένου των μεγάλων δήμων, δεν πέρασε. Για τους Πόντιους Πιλάτους του ΣΥΡΙΖΑ, του χώρου που παραδοσιακά έδινε βάρος στην τοπική αυτοδιοίκηση, τι να πω. Παραπέμπω μόνο στην τελευταία συνέντευξη του Αλέξη πριν τις εκλογές, που με τις ανοησίες που εκστομίζει δείχνει ότι έχει χάσει την μπάλα.
  5. Οι αριστεροί δεν κινούνται λιγότερο στη λογική του τηλεοπτικού θεάματος από τους υπόλοιπους. Δύο συγκεκριμένα παραδείγματα: (α) Η σπουδή τους για το «μήνυμα» των αυτοδιοικητικών εκλογών, στο βωμό του οποίου ήταν διατεθειμένοι να θυσιάσουν την τοπική αυτοδιοίκηση και τις πραγματικές συγκρούσεις, συμπεριλαμβανομένων όσων αισθάνθηκαν δικαιωμένοι για την απάθειά τους από το γεγονός, και μόνο, ότι κάποιοι θλιβεροί υπουργοί έτρεξαν να εμφανιστούν στις κάμερες δίπλα στον Μπουτάρη, ή ότι ο Αϊβαλιώτης του ΛΑΟΣ συνεχάρη το θείο του, δήμαρχο Ικαρίας. (β) Η απροθυμία τους να πανηγυρίσουν για την επιτυχία της Δημοκρατικής Αριστεράς να περάσει τη γραμμή της (αλλά, στην πραγματικότητα, επιτυχία μίας γενικότερης ανατρεπτικής διάθεσης του κόσμου) στο επίπεδο της τοπικής αυτοδιοίκησης, σε αντιπαραβολή με τους πανηγυρισμούς του παρελθόντος για την αντίστοιχη, αλλά επενδυμένη με πολύ επαναστατικό βερμπαλισμό, νίκη επί του άρθρου 16, μία νίκη η οποία επίσης προήλθε από την ικανότητα ενός κοινωνικού ρεύματος να αντιστρέψει την πολιτική ενός από τα κόμματα εξουσίας (του ΠΑΣΟΚ).
  6. Γιατί να δίνεται τόση έμφαση στη μεγάλη αποχή, ακόμα και από τους καλύτερους αρθρογράφους; Για ορισμένους, βέβαια, είναι ο εύκολος τρόπος να στηρίξουν αυθαίρετα πολιτικά συμπεράσματα που τους βολεύουν, αλλά για εμάς τους υπόλοιπους πόσο ενδιαφέρον μπορεί να έχει; Κατά τη διάρκεια της Μεταπολίτευσης η πολιτική «πούλαγε» διότι εκμεταλλευόταν ένα συλλογικό θυμικό που προερχόταν από την εποχή του εμφυλίου, καθώς και γενικευμένες πελατειακές σχέσεις. Τώρα που σταμάτησε να «πουλάει», υπάρχει ένα μεγάλο κοινό διαθέσιμο, το οποίο θα εκμεταλλευτεί όποιος παίξει καλύτερη μπάλα στο κέντρο του γηπέδου, από την άκρα Αριστερά μέχρι την Ακροδεξιά. («Κέντρο», εδώ, δε σημαίνει το συμβατικό πολιτικό κέντρο, αλλά την πολιτική αναμέτρηση γύρω από τα κεντρικά προβλήματα της εποχής· και βεβαίως οι περιστάσεις που θα καθορίσουν αυτά τα προβλήματα θα παίξουν μεγάλο ρόλο.) Άρα, το ενδιαφέρον είναι μέσα στο γήπεδο.
  7. Η κατάσταση των οικονομικών είναι τραγική και το μέλλον της χώρας αβέβαιο. Είναι θετικό να έχεις καλούς πολιτικούς να διαχειριστούν την κρίση, σε κάθε επίπεδο. Αλλά ορισμένες φορές οι αντικειμενικές καταστάσεις υπερβαίνουν τις αντικειμενικές δυνατότητες, ειδικά εάν οι καλοί πολιτικοί και η ανατρεπτική διάθεση του κόσμου άργησαν να έρθουν. Επειδή όμως η ζωή θα συνεχιστεί ούτως ή άλλως, το σημαντικό είναι τώρα αυτή η ανατρεπτική διάθεση να γενικευτεί και να κλονίσει και άλλες πτυχές του δημόσιου βίου.

Σάββατο 23 Οκτωβρίου 2010

WikiLeaks (και κάποιοι τα έκαναν πάνω τους)

Ούτε οι δημοσιογράφοι δεν έχουν ακόμη σφαιρική άποψη για τις αποκαλύψεις που εμπεριέχονται στη μεγαλύτερη διαρροή απόρρητων στρατιωτικών εγγράφων στην παγκόσμια ιστορία, με ευθύνη της WikiLeaks.

Σίγουρα, πάντως, αποκαλύπτεται ο θάνατος, στο Ιράκ, 109.000 ατόμων μεταξύ των ετών 2004 και 2009, με βάση στοιχεία που η αμερικανική κυβέρνηση αρνούνταν ότι συλλέγει· καθώς επίσης και συστηματικά βασανιστήρια από τις ιρακινές αρχές στα οποία οι Αμερικανοί έκαναν τα στραβά μάτια - ναι, αυτοί που το 2003 εισέβαλαν για να γλιτώσουν τη χώρα από το στυγνό δικτάτορα.

Ο ηρωισμός μιας οργάνωσης με μέλη που διακινδυνεύουν την υπόστασή τους για να φέρουν στο φως τέτοια στοιχεία, χωρίς μάλιστα να καλύπτονται από τη δημοσιογραφική ιδιότητα, είναι το ευχάριστο αλλά και ανησυχητικό νέο - ανησυχητικό διότι τονίζει την παρακμή των παραδοσιακών ΜΜΕ, και την αδυναμία, πιθανώς, να υπάρξει πλέον θεσμική δημοσιογραφία που θα είναι ανατρεπτική. Θα τον σύγκρινα με τον ηρωισμό των ιστοσελίδων που διευκόλυναν την ανταλλαγή αρχείων μουσικής και βίντεο, αλλάζοντας το τοπίο στον τομέα των πνευματικών δικαιωμάτων και εισάγοντας στο δημόσιο διάλογο ζητήματα που οι παντοδύναμοι ιδιοκτήτες του copyright δε θα ήθελαν να αναθεωρηθούν. Πολλοί από τους ιδιοκτήτες αυτών των ιστοσελίδων βρέθηκαν αντιμέτωποι με το νόμο.

Η αντίδραση των κυρίαρχων ΜΜΕ στις αποκαλύψεις της WikiLeaks είναι εντυπωσιακή, και βασίζεται στην αρχή «ποιος τους *@#* 109.000 Ιρακινούς, ας προσπαθήσουμε να αμαυρώσουμε το όνομα της WikiLeaks». Θαυμάστε το «έγκυρο» BBC, που κάνει πρώτο θέμα το ερώτημα του εάν έπρεπε να δημοσιευτούν τα έγγραφα:



Ακόμα καλύτεροι οι New York Times που κάνουν πρώτο θέμα τη μοίρα του ηγέτη της WikiLeaks, Julian Assange, παρουσιάζοντάς τον, ούτε λίγο ούτε πολύ, ως εγκληματία σε φυγή:



Αλλά το βραβείο παίρνει το CNN, όπου μία κ***όλα νεαρή δημοσιογράφος προσπαθεί με τον πιο άτεχνο τρόπο να ασχοληθεί με τις κατηγορίες περί βιασμού που δέχθηκε ο Assange στη Σουηδία, κατά σύμπτωση αμέσως μετά την προηγούμενη δημοσίευση απορρήτων εγγράφων:

Σάββατο 2 Οκτωβρίου 2010

Δημόσιο συμφέρον, κρίση, Ευρώπη



Τα τελευταία χρόνια μένω σε σχετικά πλούσιες πόλεις της Βόρειας Αμερικής, και συναναστρέφομαι κυρίως ανθρώπους που δεν έχουν σοβαρές ανησυχίες για το επαγγελματικό τους μέλλον. Ακόμα και στη χειρότερη φάση της κρίσης, το πολύ, για όσους είναι τραπεζοστελέχη, να στερήθηκαν τα μπόνους τους για ένα-δύο χρόνια ή και να αναγκάστηκαν να μετακομίσουν προκειμένου να βρουν την παχυλά αμοιβόμενη εργασία που έψαχναν. Ταυτοχρόνως, παντού γύρω τα ερείπια του συστήματος, άστεγοι, μετανάστες με δυο και τρεις δουλειές, μειονότητες χωρίς καμία δουλειά, κολεγιόπαιδα με απαράδεκτη λυκειακή εκπαίδευση (τα δημόσια σχολεία στις αμερικάνικες πόλεις είναι κατά μέσο όρο χαμηλότατου επιπέδου), αποκλεισμένοι του αμερικανικού ονείρου που πλέον είναι και αυτό προνόμιο των λίγων, και με την κρίση ακόμα λιγότερων.

Οι γνωστοί μου είναι άνθρωποι πολιτικοποιημένοι, προοδευτικοί, αλλά η ζωή συνεχίζεται και νιώθεις καθημερινά πόσο δύσκολο είναι να ταρακουνηθεί αυτό το σύστημα που γίνεται όλο και πιο δυσκίνητο, με όλο και μικρότερη ταξική κινητικότητα. Ο Ομπάμα και ο Κρούγκμαν προσπαθούν να πείσουν ότι πρέπει να δοθούν λεφτά για σχολεία και υποδομές, αλλά οι τράπεζες και τα χρηματιστήρια έχουν αποθρασυνθεί ξανά και οι συντηρητικοί πολιτικοί (και των δύο κομμάτων) μπλοκάρουν πλέον κάθε μεγάλη αλλαγή. Η ευκαιρία χάθηκε όταν η κυβέρνηση είχε τον χρηματοοικονομικό τομέα στο χέρι, τότε που η κρίση απειλούσε να τα συντρίψει όλα.

Τα λέω αυτά διότι, όπως έντονα αισθανθήκαμε και στην Ελλάδα την περίοδο των παχυλών αγελάδων, είναι πολύ δύσκολο να γίνουν μεγάλες αλλαγές σε μία χώρα χωρίς μια κρίση, χωρίς την αίσθηση ότι στέκεσαι μπροστά στον γκρεμό. Είναι πολύ δύσκολο να πείσεις τον κόσμο ότι το καλύτερο για το μέλλον του δεν είναι το «business as usual», αλλά να βάλει μπροστά μερικούς συλλογικούς στόχους και να χτίσει για το μέλλον.

Ήρθε λοιπόν η κρίση και έβαλε μπροστά αυτό το μεγάλο «εμείς». Ένα «εμείς», βέβαια, πίσω από το οποίο αναγκάστηκαν να ταμπουρωθούν τα μεγάλα συμφέροντα διότι από μόνα τους ήταν καταδικασμένα να καταστραφούν. Ένα «εμείς» που επικαλείται μία ανύπαρκτη εθνική ενότητα, μία εθνική ενότητα που με την πρώτη ευκαιρία ξεχνιέται, π.χ. όταν τα ΜΜΕ ζητούν να εξαιρεθούν από τις έκτακτες εισφορές για την μείωση του ελλείμματος.

Ταυτοχρόνως όμως, το «εμείς» ήταν και είναι μονόδρομος για τον κόσμο της εργασίας, αλλά και τον κόσμο της υγιούς επιχειρηματικότητας (ποιος είναι ο «κόσμος της εργασίας» και ποια η «υγιής επιχειρηματικότητα» είναι μεγάλη συζήτηση, που δεν πρόκειται να κάνω· ο νοών νοείτω), που πρέπει να αγωνιστεί για να δώσει στο «εθνικό συμφέρον» το περιεχόμενο που του αρμόζει, και όχι αυτό που θέλουν να δώσουν τα λαμόγια και τα διαπλεκόμενα.

Είμαστε η χώρα της ευκολίας σε πολλά πράγματα, και εν προκειμένω έχουμε γεμίσει επαναστάτες που αγωνίζονται «ενάντια στο Μνημόνιο» (πάντα μάς λένε «ενάντια» σε τι αγωνίζονται, ποτέ δε μας λένε προς τι - ο στόχος της σοσιαλιστικής κοινωνίας δεν μπορεί, βεβαίως, να θεωρηθεί σοβαρή απάντηση), ανθρώπους που επιμένουν να συντηρούν την ηδονιστική τους σχέση με την πολιτική αγωνιζόμενοι κατά του άλφα ή του βήτα μέτρου της κυβέρνησης, π.χ. των μισθολογικών μειώσεων (δεν είμαι υπέρ, θα εξηγήσω παρακάτω), ενώ ταυτοχρόνως δεν έχουν κανένα πρόβλημα να ζητούν «αναδιάρθρωση του χρέους», έως και «έξοδο από το ευρώ», μέτρα που βεβαίως θα ρίξουν το επίπεδο ζωής και τους μισθούς κάτω από το ήμισυ από τη μία μέρα στην άλλη. Η μόνη συνεπής άποψη που βλέπω σε αυτήν την κατεύθυνση είναι αυτή που λέει ότι είναι καλύτερο να καταρρεύσουν όλα και να βγούμε από την κρίση όλοι εξαθλιωμένοι, μαζί και οι τράπεζες (ξεχνούν βέβαια ότι οι τραπεζίτες και πολλοί άλλοι έχουν τις προσωπικές τους περιουσίες στο εξωτερικό), παρά να τα καταφέρουμε κουτσά-στραβά και με το σύστημα ίδιο και χειρότερο. Συνεπής, αλλά εύκολη και λανθασμένη, γιατί δεν υπάρχει κανένας λόγος να πιστεύουμε ότι αν γίνουμε Αλβανία μετά θα μπορέσουμε να φτιάξουμε καλύτερες δομές από τις υπάρχουσες, και ότι δε θα γίνει η εξαθλίωση μέσο για ακόμα χειρότερη σκλαβιά από αυτήν του Μνημονίου.

Δεν είμαι οικονομολόγος, αλλά τα στοιχεία που συγκρίνουν την οικονομική κατάσταση της Ελλάδας με αυτήν της Αργεντινής και άλλων χωρών που πτώχευσαν είναι πολύ πειστικά για το ακόλουθο: μόνη της η Ελλάδα δε θα μπορέσει να εξυπηρετήσει το χρέος της δανειζόμενη από τις αγορές κεφαλαίων. Γιατί όμως δεν έχουμε πτωχεύσει ακόμα, και πού προσβλέπουν η κυβέρνηση και τα μεγάλα συμφέροντα που τη στηρίζουν; Μα, προφανώς στη συνέχιση της ευρωπαϊκής στήριξης, είτε με τη μορφή των δανείων για πολλά ακόμα χρόνια, είτε με μία ήπια αναδιάρθρωση του χρέους υπό ευρωπαϊκή ομπρέλα, για να αποφευχθεί η κατάρρευση και ταυτοχρόνως να βελτιωθεί η θέση μας στις αγορές κεφαλαίων.

Δεν μπορώ να καταλάβω πώς μπορεί κανείς, από μία αριστερή οπτική γωνία, να μην προτιμάει αυτή τη λύση. Από μία κυνική δεξιά οπτική, θα μπορούσε κανείς να προσβλέπει στην κατάρρευση των πάντων για να μπουν τα μεγάλα κεφάλαια και να δημιουργήσουν έναν καπιταλισμό κορεάτικου τύπου, με μεγάλες επιχειρήσεις και πλήθος φθηνών εργατών που θα ζουν για να δουλεύουν. Μπορώ όμως να καταλάβω ψυχολογικά αυτές τις αριστερές αντιδράσεις, διότι είναι όντως ανυπόφορη η ιδέα ότι το ίδιο σύστημα και τα ίδια λαμόγια θα συνεχίζουν να κάνουν κουμάντο, έχοντας υποστεί απλώς γρατζουνιές, σε σχέση με το μάτωμα των μισθωτών. Και είναι ακόμα πιο κατανοητές ψυχολογικά, αν σκεφτεί κανείς ότι οι περισσότεροι αρνούνται τη συλλογική ευθύνη για την κρίση: το ανεβοκατέβασμα των ίδιων κυβερνήσεων, τη σιωπή μπροστά στην ανομία και στη σπατάλη, το συλλογικό εκμαυλισμό του δημοσίου τομέα.

Γίνεται όμως και καλύτερα: το ζητούμενο δεν είναι αναδιάρθρωση ή όχι του χρέους, ναι ή όχι στο Μνημόνιο. Το ζητούμενο είναι να αξιοποιήσουμε το επαναστατικό «εμείς» για να αλλάξουμε τη χώρα, όσο ακόμα έχουμε τα περιθώρια (διότι μετά τη χρεωκοπία δε θα τα έχουμε). Η Αριστερά, και γενικώς όσοι αναζητούν εναλλακτικές λύσεις, κακώς διακατέχεται από ηττοπάθεια σε σχέση με τις προοπτικές της κρίσης: διότι οι πολιτικές που (θα έπρεπε να) προτείνει είναι ταυτοχρόνως αυτές που θα βελτιστοποιήσουν το αποτέλεσμα από την άποψη της δημοσιονομικής προσαρμογής. Δεν εννοώ, βέβαια, τις 100.000 προσλήψεις στο δημόσιο, το «όχι σε όλα» ή ακόμα το «όχι στη λιτότητα». Εννοώ ένα επιθετικό πρόγραμμα λιτότητας, με έμφαση στην εγκαθίδρυση ενός κράτους δικαίου, και στην ανακατεύθυνση πόρων από τη μαζική κατανάλωση και τη δημόσια σπατάλη στις επενδύσεις για το μέλλον: να φτιάξουμε την εκπαίδευση, τις γεωργικές υποδομές που τόσα χρόνια αμελούσαμε καταπίνοντας τις ευρωπαϊκές επιδοτήσεις, τον εναλλακτικό τουρισμό που θα αναδεικνύει και θα σέβεται τη φυσική και πολιτιστική κληρονομιά, τον πολιτιστικό πλούτο που η μοναδική μας θέση και παράδοση καλλιεργεί (και που συνήθως δεν περνάει ούτε από τις πόρτες των πανεπιστημίων). Εννοώ μία πολιτική που θα αμφισβητεί τα όρια του Μνημονίου, αποδεικνύοντας ταυτόχρονα ότι είναι πιο αποτελεσματική από αυτά. Καμία χώρα δεν πέτυχε ακολουθώντας κατά γράμμα τις έξωθεν οδηγίες, χωρίς να σχεδιάσει τον δικό της, εθνικό δρόμο - και η γειτονική Τουρκία είναι το καλύτερο παράδειγμα γι' αυτό. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος αμφισβήτησης του Μνημονίου - όχι αρνούμενοι το δημοσιονομικό πρόβλημα, αλλά πολεμώντας το με αλλαγές πιο βαθειές από αυτές που το ίδιο και οι κυρίαρχες τάξεις στην Ευρώπη επιτάσσουν. Και κατ' αυτόν τον τρόπο θα συνεχίσουμε να δημιουργούμε ένα κύμα αλλαγής στην Ευρώπη, κάτι που έπαψε να συμβαίνει μετά από την (τεράστιας πολιτικής σημασίας) ίδρυση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στήριξης τον περασμένο Μάιο.

Αυτά, ενώ η κυβέρνηση γίνεται όλο και πιο απογοητευτική, με την αδυναμία της να τιμωρήσει οποιονδήποτε, την περαίωση, τα καζίνο στο Ελληνικό, την αναβολή του φόρου στις τηλεοπτικές διαφημίσεις, το διογκωμένο υπουργικό σχήμα, τις νέες μειώσεις για τους δημοσίους υπαλλήλους και τόσα άλλα που έρχονται. Ακόμα πιο απογοητευτική όμως είναι η Αριστερά (και ναι, ο κόσμος της, όπως τον παρακολουθώ από τα μπλογκς), που ακόμα αρνείται να μπει στο διάλογο και αποπροσανατολίζει τον κόσμο με πλαστά και εύκολα διλήμματα.


Υποσημείωση: Ήθελα καιρό να γράψω αυτό το άρθρο, αλλά βρήκα αφορμή τώρα, ως αντίδραση σε αυτό το άρθρο του Greek Rider, ενός από τους σοβαρούς εκπροσώπους της συνεπούς άποψης που περιέγραψα παραπάνω (ελπίζω να τον κατατάσσω σωστά). Προσπάθησα αρχικά να σχολιάσω στο ιστολόγιό του, αλλά είναι αδύνατο να γίνει οποιαδήποτε συζήτηση με moderation - μαζεύονται τα σχόλια χωρίς να βλέπει ο ένας τι γράφει ο άλλος. Την ίδια αρνητική εμπειρία είχα και με ένα σχόλιο που έγραψα στην Cynical.

Η φωτογραφία είναι από το Central Park της Νέας Υόρκης, που τελευταία είχε την τιμητική του στις ελληνικές ειδήσεις.

Κυριακή 26 Σεπτεμβρίου 2010

Μέλη χωρίς κόμμα

Με βάση τη συζήτηση που προκάλεσε η τελευταία μου ανάρτηση στο ιστολόγιο Αριστερή Στρουθοκάμηλος, να προσθέσω ορισμένες σκέψεις για το «τι να κάνουμε» για να μην προδοθούν οι ελπίδες που γέννησε το νέο κόμμα από τους καρεκλοκένταυρους της κομματικής ιεραρχίας, που υπάρχουν παντού, έως τους διαπλεκόμενους «κριτές» των ΜΜΕ και του κατεστημένου.

Στο δημοκρατικό και κρατικοδίαιτο πάρτυ της Μεταπολίτευσης, η συμμετοχή σε ένα κόμμα αποτελούσε ενίοτε προσωπική προσφορά, αλλά σίγουρα αξίωση συμμετοχής και εξουσίας: συμμετοχής στη λήψη των αποφάσεων, με την ελπίδα ότι θα μπορούσε το άτομο ή η συλλογικότητα να αποκτήσει ιδιαίτερο βάρος στους πολύπλοκους και γραφειοκρατικούς μηχανισμούς λήψης αποφάσεων και τελικά να πολλαπλασιάσει την κοινωνική του επιρροή μέσω αυτών. Το πάρτυ αυτό είναι προορισμένο να απωλέσει είτε τον δημοκρατικό, είτε τον κρατικοδίαιτο χαρακτήρα του, και βεβαίως η επιδίωξη της δημοκρατικής αριστεράς είναι το δεύτερο. (Για την υπόλοιπη αριστερά δεν είμαι σίγουρος, χα, χα, την είπα πάλι την κακία μου.)

Αυτό σημαίνει, πρακτικά, την εγκαθίδρυση της λογοδοσίας για όλες τις εξουσίες σε όλα τα επίπεδα: όπως ο κακός δημόσιος υπάλληλος δε θα μπορεί να κρύβεται πίσω από το γκισέ και το χαμηλό του μισθό και να αρνείται την κατάχρηση της εξουσίας που διαπράττει με το να αρνείται να εξυπηρετήσει τους συμπολίτες του, όπως ο διευθυντής ενός μεγάλου καναλιού δε θα μπορεί να κρύβεται πίσω από την υποτιθέμενη αξιοπιστία του ιδιωτικού τομέα για να κρύψει τις παλιές και νέες του αμαρτίες με το δημόσιο (ωχ, κάρφωσα κανέναν;), έτσι και τα κόμματα ή τα κομματικά στελέχη δε θα μπορούν μέσω του μεγέθους τους να κρύβουν την εξουσία που ασκούν και τις ευθύνες που τους αναλογούν. (Σημειώνω εδώ ότι όλα τα μεγέθη χρησιμοποιούνται για να κρύψουν ευθύνες: τα μικρά, υποτίθεται, δεν έχουν ευθύνες, λες και η διαχείριση της ελπίδας δεν είναι τεράστια ευθύνη, ενώ τα μεγάλα, υποτίθεται, λόγω του φορτίου που σηκώνουν δικαιούνται να κάνουν αμαρτίες και απατεωνιές.)

Ένα κόμμα που επιδιώκει μία τέτοια λογοδοσία οφείλει να λειτουργεί έτσι· δε χρειάζεται όμως, ούτε μπορεί, αυτό να γίνει μέσω θεσμισμένων διαδικασιών μόνο. Ο καλύτερος τρόπος είναι η δημιουργία μίας «ελεύθερης αγοράς» δράσεων, όπου άτομα και ομάδες, σε χλιαρή σχέση με τον κομματικό μηχανισμό, θα επιδιώκουν να βρίσκουν τρόπους για να προωθούν τους κοινούς πολιτικούς στόχους. Οι πιο επιτυχημένοι από αυτούς θα επηρεάσουν, αναπόφευκτα, την πορεία του κόμματος, ανεξάρτητα από τις επιδιώξεις της κομματικής γραφειοκρατίας. Για όσους ενδιαφέρονται για την υπόθεση της Δημοκρατικής Αριστεράς, σημειώνω ότι ακριβώς αυτό έγινε και στο Συνασπισμό, με τη Ανανεωτική Πτέρυγα να χάνει κατά κράτος από την πολύ πιο δυναμική ομάδα Τσίπρα. Έτσι, ενώ ένας τέτοιος μηχανισμός «φυσικής επιλογής» δεν εγγυάται το βέλτιστο περιεχόμενο (και ποιος μπορεί να το εγγυηθεί; τα αποτελέσματα, πάντως, θα είναι καλύτερα όταν υπάρχει αίσθηση συντροφικότητας, καθαρές προθέσεις και κοινωνικός δυναμισμός, προϋποθέσεις που απουσίαζαν από τον Συνασπισμό), σίγουρα καθοδηγεί τις προσπάθειες και τις αγωνίες πολλών μελών προς μία πιο δημιουργική κατεύθυνση.

Ας δημιουργηθούν, λοιπόν, «ομάδες φίλων», χωρίς την έγκριση των μηχανισμών, και ας αναλάβουν όλες από ένα έργο. Από θεματικές ομάδες μέχρι ομάδες υποστήριξης μιας υποψηφιότητας ή επίτευξης συγκεκριμένων στόχων· μέλη, που δε χρειάζονται το κόμμα. Ας αγωνιστούμε όλοι για να γίνουμε χρήσιμοι στην κοινωνία, αντί να σπαταλάμε την ενέργειά μας για να πείσουμε ο ένας τον άλλο. Η καλή ηγεσία πρέπει να αφουγκράζεται και να δίνει διέξοδο στις αγωνίες των μελών - και αν δεν το κάνει, θα ανατραπεί. (Να την πω πάλι την κακία μου; Δεν ξέρω όλους τους κυρίους στην επίσημη φωτογραφία από την ομιλία του Κουβέλη στη ΔΕΘ, αλλά ελπίζω στο μέλλον να μη βλέπουμε τέτοιες εικόνες - μόνο άντρες, κανένας νέος, και πάντα οι ίδιοι παρά τω προέδρω.)

Πέμπτη 23 Σεπτεμβρίου 2010

Συν και πλην για τη Δημοκρατική Αριστερά.

Μετά από μερικούς μήνες αυτόνομης παρουσίας της ΔΑ, έχουμε και λέμε:

ΣΥΝ: Το timing. Δε θα υπήρχε τίποτα πιο εκνευριστικό από το να ήταν ακόμα η Ανανεωτική Πτέρυγα στο Συνασπισμό και να χρεωνόταν για άλλη μια φορά τις τραγικές αποτυχίες του ΣΥΡΙΖΑ. Φεύγοντας, τους άφησε να αλληλοσπαράζονται σε ένα θέατρο που, αν έχεις έντονη την αίσθηση του μαύρου χιούμορ, μπορεί να βρεις διασκεδαστικό.

ΣΥΝ: Οι θέσεις. Το πιο βαρετό θα ήταν αποχωρώντας να την κατέτρυχε η αγωνία πώς θα παρουσιαστεί ως αριστερή· αντί γι' αυτό, βλέπουμε ένα σχήμα που φαίνεται διατεθειμένο να επαναδιαπραγματευτεί και να επικαιροποιήσει την έννοια της Αριστεράς, χωρίς παρωπίδες και κοιτώντας κατάματα την πραγματικότητα.

ΣΥΝ: Οι πρωτοβουλίες. Αναφέρομαι στις δημοτικές εκλογές, όπου συνειδητοποίησε τι θα πει και τι προϋποθέτει η πραγματική αλλαγή, και ανάγκασε και το ΠΑΣΟΚ να την υιοθετήσει. (Θυμίζω στους διάφορους «αριστερούς» ότι επί Αλαβάνου αυτό το έλεγαν μεγάλη νίκη - ακόμα ακούμε για «τη γενιά του άρθρου 16» - ενώ τώρα μας έχουν ζαλίσει στην κλαψομουνίαση.)

ΠΛΗΝ: Η αγοραφοβία - ως προς τα μέλη. Θα περίμενε κανείς από την πρώτη μέρα το νέο σχήμα, που φιλοδοξεί να βρίσκεται πολύ πιο κοντά στις αγωνίες και τα προβλήματα του μέσου ανθρώπου από την παραδοσιακή Αριστερά, να άνοιγε τις πόρτες του από την πρώτη μέρα και να έλεγε «περάστε κόσμε». Ακόμα περιμένω να δω μία τέτοια πρόσκληση, έστω στην ιστοσελίδα, ενώ αντιθέτως μου δίνεται η εντύπωση ότι η εγγραφή μελών γίνεται με «προσκλήσεις» οι οποίες, προφανώς, διακινούνται από και προς τις παλιές καραβάνες της «Ανανέωσης».

ΠΛΗΝ: Η αγοραφοβία - ως προς τα κινήματα. Διακηρύξαμε (γιατί;) ότι δε θα ανεβάζαμε ποτέ πανώ στην Ακρόπολη, δε φαίνεται να ασχολούμαστε και να ενθαρρύνουμε κινήματα πολιτών και νεολαίας, και έτσι δεν αμφισβητούμε τον μιντιακό τρόπο άσκησης πολιτικής. Εκτός από την ιδιαίτερη πίκρα που νιώθεις όταν επιβεβαιώνονται κατηγορίες των αντιπάλων σου, αναρωτιέμαι, δε διδαχτήκαμε τίποτα από την (πρόσκαιρη, έστω) επιτυχία της εποχής του Αλαβάνου; Back to ΕΑΡ;

ΣΥΝ: Τα χαμηλά ποσοστά (ναι, συν!). Διότι όσοι περίμεναν ότι «υπάρχει χώρος» μεταξύ ΠΑΣΟΚ και αριστεράς που θα καλύπταμε, θα αναγκαστούν (ελπίζω!) να αναγνωρίσουν ότι κανένας χώρος δεν «υπάρχει» αλλά πρέπει να τον δημιουργήσεις. Και για να δημιουργήσεις χώρο πρέπει να δημιουργήσεις γεγονότα - αυτό συνδέεται και με το προηγούμενο. Άντε λίγος ακτιβισμός, ρε παιδιά, μέχρι πότε θα εκφράζουμε τις διαφωνίες μας με την κυβέρνηση και με την υπόλοιπη Αριστερά διακριτικά;

ΠΛΗΝ: Η προσωπική μου συνεισφορά στο εγχείρημα: μηδέν. Όχι έκπληξη, ίσως, αλλά σίγουρα στα πλην (για εμένα).

Τελειώνοντας, δύο προφανείς διαπιστώσεις: 1) Είναι ακόμα αρχή, και εύχομαι καλή τύχη και πορεία. 2) Μ'όλη μου την κριτική, εδώ «την ψάχνω». Πού αλλού;

Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου 2010

Ο σπασίκλας

Ο σπασίκλας ο μαθητής δε θα πετύχει στη ζωή του. Μόλις βγει από τη γυάλα του σχολείου θα συνειδητοποιήσει πόσο λίγα εφόδια έχει, πόσο λίγο γνωρίζει τον κόσμο και πόσο άχρηστη ήταν η παπαγαλία. Ο καλός ο μαθητής δεν ταυτίζεται με τον σπασίκλα: είναι αυτός που αντί για την παπαγαλία στοχεύει στην κατανόηση, δεν νοιάζεται για τους βαθμούς αλλά για τη μάθηση, δε φοβάται να πειραματιστεί, να ζήσει μια φυσιολογική ζωή, να αντιμιλήσει στον δάσκαλο όταν θεωρεί ότι αυτό είναι το σωστό. Οι περισσότεροι από τους υπόλοιπους μαθητές δεν καταλαβαίνουν τη διαφορά ανάμεσα στον καλό μαθητή και τον σπασίκλα· λίγο ο φθόνος της επιτυχίας, λίγο που βαριούνται να προσπαθήσουν, λίγο που τους φταίνε για τα πάντα οι καθηγητές και τα θέματα των εξετάσεων. Κάποιοι από αυτούς υπολογίζουν ότι όταν μεγαλώσουν θα βολευτούν σε μια τεμπέλικη δουλειά, ή θα τους ταχτοποιήσουν επαγγελματικά οι γονείς τους. Πιο πολύ ενδιαφέρον έχει η πορεία που ακολουθούν ορισμένοι αλητάμπουρες, θηριάκια απείθαρχα· από αυτούς άλλοι θα καταστραφούν, άλλοι θα χρησιμοποιήσουν το ταλέντο τους για να πετύχουν, συνήθως καταφέρνοντας να κουμαντάρουν και να αξιοποιήσουν το σύστημα καλύτερα απ' όλους, παρά πολεμώντας το.

Ο σπασίκλας μαθητής είναι η κυβέρνηση· παπαγαλίζει τις συμβουλές των ξένων, που νοιάζονται κυρίως για τη σωτηρία των τραπεζών τους, χωρίς να αναρωτιέται πού οδηγεί αυτό. Ο καλός ο μαθητής θα θέλαμε να είναι η Δημοκρατική Αριστερά (και οι συγγενείς δυνάμεις, π.χ. Οικολόγοι Πράσινοι): να υποδεικνύει το σωστό, να μη φοβάται να αμφισβητεί τόσο τις οδηγίες του «δασκάλου» όσο και τις βολικές βεβαιότητες των υπολοίπων. Το κατά πόσο το έχει καταφέρει, θα το συζητήσω σε επόμενη ανάρτηση. Οι υπόλοιπη αριστερά και η δεξιά έχουν χάσει το «τρένο» της «μάθησης»: δεν κάνουν τον κόπο να απαντήσουν το βασικό ερώτημα «πού θα βρεθούν τα λεφτά», ισχυρίζονται ότι «ξέρουν καλύτερα» χωρίς να μας λένε τι ξέρουν, για τα πάντα τους φταίει ο δάσκαλος. Κάποιοι (π.χ. πασοκογενείς και παραδοσιακοί δεξιοί) ουσιαστικά νοιάζονται για τη διατήρηση της δυνατότητάς τους να πλουτίζουν παρασιτικά και τεμπέλικα. Άλλοι (Αλαβάνος και σία) χρησιμοποιούν το ταλέντο τους για να «παίξουν» με το σύστημα, αλλά στην ουσία αρνούνται να το πολεμήσουν: κάτι τέτοιο θα απαιτούσε σκληρή δουλειά και ωριμότητα που δε διαθέτουν.

Δευτέρα 31 Μαΐου 2010

Συγκλονισμένος

Δεν μπορώ να αρθρώσω ούτε μία λογική πρόταση αυτή τη στιγμή σε σχέση με την τρομοκρατική επίθεση του Ισραήλ στα σκάφη που επιχείρησαν να σπάσουν τον ναυτικό αποκλεισμό (στραγγαλισμό, μάλλον) της λωρίδας της Γάζας. Ούτε να χωρέσω τα συναισθήματά μου σε λέξεις. Αντιγράφω μόνο τα τέσσερα μέρη ενός ντοκιμαντέρ του AlJazeera Εξάντα (που προβλήθηκε από το AlJazeera) για την πρώτη αποστολή, από τον Αύγουστο του 2008, που είχε ολοκληρωθεί επιτυχώς. Προσέξτε τη μυστικότητα με την οποία είχε οργανωθεί εκείνο το ταξίδι μπροστά στο φόβο της ισραηλινής τρομοκρατίας. Όταν είδα τα βιντεάκια, έκλαψα από συγκίνηση. Τώρα, όπως και οι λέξεις, τα δάκρυα παγώνουν πριν μπορέσουν να βγουν.







Δευτέρα 24 Μαΐου 2010

Όσοι είδαν το φως, το είδαν...

Πριν είκοσι χρόνια δημιουργήθηκε ο Συνασπισμός από την ΕΑΡ, τη μειοψηφία του ΚΚΕ και μικρότερες ομάδες ή ανένταχτους. Οι αισιόδοξοι, υποθέτω, ήλπιζαν ότι αυτό θα σηματοδοτούσε την οριστική αποδοχή από πρώην υμνητές του υπαρκτού σοσιαλισμού (και της επέλασης των σοβιετικών τανκς στην Πράγα, και, και...) της στρατηγικής της Ανανεωτικής Αριστεράς για το δημοκρατικό δρόμο προς το σοσιαλισμό, έναν σοσιαλισμό του οποίου το περιεχόμενο θα έπρεπε να οριοθετηθεί εξ αρχής με πλήρη συναίσθηση της αποτυχίας των υπαρκτών πειραμάτων, ή μάλλον να μην οριοθετηθεί καθόλου και να δοθεί έμφαση στα βήματα (δημοκρατικού) μετασχηματισμού που ασυμπτωτικά θα μας οδηγούσαν στο ιδανικό. Ταυτοχρόνως, υποθέτω πάλι, ήλπιζε κανείς ότι η όσμωση με τους πιο «γειωμένους» σε εργασιακούς και κοινωνικούς χώρους συντρόφους του ΚΚΕ θα γιάτρευε την Ανανεωτική Αριστερά από την παροιμιώδη πολιτική αναποτελεσματικότητά της (και έλλειψη αιχμής), που είχε γιορταστεί πανηγυρικά με σημαίες στην Ομόνοια όταν το ΚΚΕ εσ. έμεινε εκτός κοινοβουλίου το 1981. Έτσι, το νέο σχήμα θα διαδραμάτιζε έναν σημαντικό ρόλο στη Μ.Υ. (=μετά Υπαρκτόν) πολιτική ζωή της Ελλάδας, σε αντίθεση με το ΚΚΕ που, λογικά, θα συρρικνωνόταν ως απολειφάδι μίας περασμένης εποχής.

Τίποτα από αυτά δεν επιτεύχθηκε και έτσι ο Συνασπισμός, πρέπει πλέον να παραδεχτούμε, είναι μια αποτυχημένη ιστορία. Βέβαια, σε προσωπικό επίπεδο έδωσε την ευκαιρία σε πολλούς ανθρώπους να μετακινηθούν πολιτικά, να αναστοχαστούν και να επιλέξουν, αλλά συλλογικά ούτε στρατηγική έχει διαμορφωθεί (και σίγουρα όχι μία στρατηγική δημοκρατικού δρόμου), ούτε η δημοκρατική κουλτούρα έχει εμπεδωθεί (το αντίθετο μάλιστα, πάμε από το κακό στο χειρότερο· εδώ βέβαια να σημειώσουμε ότι ούτε τα παλαιότερα μορφώματα της Ανανεωτικής Αριστεράς υπήρξαν ποτέ πρότυπα δημοκρατίας - βλ. Β' Πανελλαδική κλπ), ενώ και τα (αυτοπροσδιοριζόμενα ως) στελέχη της «ανανεωτικής» κατεύθυνσης έχασαν όλες τις ευκαιρίες που είχαν να μετατρέψουν την πολιτική τους κουλτούρα σε πολιτικό περιεχόμενο, να αποκτήσουν αιχμή, να παίξουν σημαντικό ρόλο στα πολιτικά δρώμενα, και εξακολουθούν να ανεμίζουν σημαίες χωρίς περιεχόμενο.

Ο ευρύτερος κόσμος, βέβαια, της Ανανεωτικής Αριστεράς πάντα είχε και εξακολουθεί να έχει επαφή με τον κόσμο της εργασίας, τις πραγματικότητες και ιδιομορφίες της ελλαδικής κοινωνίας, τις πολιτικοοικονομικές αναλύσεις που ξεφεύγουν από τα τετριμμένα. Ακούγοντας κανείς το λόγο των κορυφαίων στελεχών της Αριστεράς (πλην ελαχίστων εξαιρέσεων) και διαβάζοντας, κατόπιν, ορισμένα άρθρα στην Αυγή, εκπλήσσεται με την ποιότητα και την ευστοχία των τελευταίων, γεμίζει ελπίδα αλλά και στενοχωριέται και οργίζεται που τα κείμενα «έχουν μείνει ορφανά» και δεν βρίσκουν ανταπόκριση στα ηγετικά κλιμάκια, τα οποία δείχνουν να αγνοούν τις τραγικές τους ανεπάρκειες. Από την άλλη, είναι μία δυσάρεστη πραγματικότητα που οφείλουμε να δεχτούμε ότι στους άξιους θα βρεις πολύ λιγότερους που προτίθενται να ασχοληθούν «επαγγελματικά» με την πολιτική, με αποτέλεσμα να επιβιώνουν κυρίως οι μέτριοι (συμπεριλαμβανομένων ορισμένων ανυπόληπτων πανεπιστημιακών που μπορούν εύκολα να πουλάνε τις ανυπόστατες θεωρίες τους στο ευρύ κοινό).

Το πρόβλημα βέβαια είναι πολύ λιγότερο ζήτημα προσώπων και πολύ περισσότερο ζήτημα δομών. Σε ένα κόμμα που λειτουργεί σωστά, τα πρόσωπα θα καθοδηγηθούν και θα αξιοποιηθούν εκεί που οι ικανότητές τους επιτρέπουν - η αξιοκρατία που ονειρευόμαστε για την κοινωνία, σε εφαρμογή εντός του κόμματος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο νυν πρόεδρος του Συνασπισμού, που ως δημοτικός σύμβουλος Αθήνας ήταν ο ικανότερος, πιο ενημερωμένος και πιο εύστοχος στην αντιπαράθεση με τον ανεκδιήγητο δήμαρχο (δεν το λέω εγώ - γνωστοί μου Πασόκοι που παρακολουθούν τα δημοτικά μού το λένε), ενώ ως πρόεδρος του κόμματος εκφέρει έναν λόγο παιδαριώδη, που αποδεικνύει πλήρη άγνοια της πολυπλοκότητας των ζητημάτων, ενώ εσωκομματικά έχει αποτύχει τελείως να επιλύσει τις φθοροποιούς κόντρες των τάσεων με πολιτικό τρόπο (και προσπαθεί να το κάνει τώρα με τρόπο κατασταλτικό). Στην εποχή που όχι μόνο οι παραγωγικοί μηχανισμοί, αλλά και τα αστικά κόμματα διεθνώς, εφευρίσκουν περίτεχνα συστήματα βέλτιστης αξιοποίησης του δυναμικού τους, η καθ' ημάς Αριστερά είναι ακόμα οργανωμένη στη βάση της παρέας και των φέουδων.

Εν πάσει περιπτώσει, αρκετά ταλαιπωρηθήκαμε με αυτό το αποτυχημένο σχέδιο συγκόλλησης, και σύντομα θα δούμε μια Δημοκρατική Αριστερά αυτόνομη, ελεύθερη να διαμορφώνει τις πολιτικές της θέσεις, να επιλέγει τις συμμαχίες της, να παίρνει ρίσκα, να κερδίζει και να χάνει. Ας ελπίσουμε ότι θα έχει διδαχθεί από τα λάθη του παρελθόντος, και ότι η γέννηση του σχήματος θα συνοδευτεί από μία ανανέωση του πολιτικού του προσωπικού, διότι, με όλο το σεβασμό, τα παρόντα στελέχη είχαν πολλές ευκαιρίες και απέτυχαν να διαμορφώσουν το πολιτικό σχέδιο που θα κινητοποιούσε την κοινωνία ή, έστω, ένα μεγάλο τμήμα των προοδευτικών πολιτών ενάντια στις κυρίαρχες πολιτικές. Αναλώθηκαν σε αντιπαραθέσεις με λίγο περιεχόμενο, υπεράσπιση ιερών λαβάρων, προσθαφαιρέσεις πολιτικών δυνάμεων επί χάρτου, και αγωνίες για το προσωπικό τους επαγγελματικό μέλλον. Τα πρόσωπα, παρεπιπτόντως, έχουν μεγάλη σημασία - σε αντίθεση με την περί του αντιθέτου κυρίαρχη άποψη στην Αριστερά· χρειάζεται να υπενθυμίσω το ρόλο που έχουν διαδραματίσει συγκεκριμένα πρόσωπα του χώρου τα τελευταία χρόνια;

Σε άλλες εποχές, ένα τέτοιο σχήμα θα είχε το χρόνο να οργανωθεί, να αναπτυχθεί σταδιακά και να αποκτήσει ταυτότητα μέσα από ήπιες διαφοροποιήσεις. Στη σημερινή περίοδο κρίσης θα χρειαστούν εξαρχής τολμηρές τομές, τομές και με την ίδια την ιστορία της Αριστεράς, η επεξεργασία και υποστήριξη των οποίων θα δοκιμάσει σκληρά τη δημοκρατική κουλτούρα του χώρου. Ίδωμεν... Το βέβαιο είναι ότι όποιος δεν μπορέσει να οραματιστεί την υπέρβαση του παρόντος συστήματος θα βουλιάξει μαζί με αυτό· οι μάχες οπισθοφυλακής σε αυτήν τη συγκυρία είναι καταδικασμένες στην ήττα. Έχω γράψει και σε προηγούμενο άρθρο ότι το βασικό ζητούμενο για την Αριστερά είναι η αναμόρφωση του Δημόσιου Τομέα, και σε αυτό μπορεί και πρέπει να βρει συμπαραστάτες από το Κέντρο. Στη βάση τέτοιων αιτημάτων (και συγκεκριμένου προγράμματος) οικοδομούνται κοινωνικές συμμαχίες, και όχι με γενικές επικλήσεις στον «κόσμο του ΠΑΣΟΚ», που ανάλογα με την περίσταση μπορεί να σημαίνει και κόσμο που υπερασπίζεται το παρόν πελατειακό κράτος, και τον κρατικοδίαιτο ιδιωτικό τομέα.

Η οικονομική κρίση δεν μπορεί να χαροποιεί κανέναν ευαίσθητο πολίτη, αλλά ούτε να βυθίζει στην απελπισία όσους δεν πείστηκαν ποτέ από τα «θαύματα» του ψευδώνυμου εκσυγχρονισμού και δε συμμετείχαν στο πανηγύρι κατασπατάλησης των φθηνών δανεικών. Για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες, προβάλλει πάλι το «εμείς», το ζήτημα της συλλογικής διαχείρισης της εθνικής μας μοίρας, και αντίθετα προς τις απογοητευτικές ηγεσίες των τωρινών αριστερών μορφωμάτων που έχουν εγκαταλείψει τον ταξικό αγώνα της νοηματοδοσίας του «εθνικού συμφέροντος», η Δημοκρατική Αριστερά θα επενδύσει στην ανάδυση του συλλογικού και θα παλέψει για την υπέρβαση της κρίσης με όρους αναδιανομής. Οι αισιόδοξοι πιστεύουν ότι το στοίχημα που μπήκε πριν από είκοσι χρόνια και οδηγήθηκε στην αποτυχία θα κερδηθεί από αυτήν την Αριστερά, αυτή τη φορά όχι με τη μέθοδο των ατελείωτων και ανεδαφικών ζυμώσεων, αλλά με την ανάδειξή της στην πιο αποτελεσματική και ανατρεπτική δύναμη που έχει γνωρίσει η πολιτική της Ελλάδας τις τελευταίες δεκαετίες.

Κυριακή 9 Μαΐου 2010

Europe, whom are you lending to?

(Ελληνικά)


Damn you, Europe! I thought you were better than us, I thought that your civil society was more developed and people knew how to defend their interests better. And I thought that your people identified less with your countries' corporate interests than Americans do.


Instead, what am I seeing? You are lending us a huge amount of money, to save ... whom? Certainly not Greece. Not this way. If Greece doesn't go bankrupt now, it will do so in a couple of years: loans are loans, and the 5% interest rate is too high. Meanwhile, the austerity measures will do very little to make our country more competitive, and their effect on our state budget will be counterbalanced by the economic downturn that they will cause. Almost all economists agree that Greece will go bankrupt ("restructure its debt" is the polite term) in a couple of years. So, whom are you buying time for?


Notice the wording: "buying" time. Which means that you are paying for it. What for?


As rumours have it, you are buying time for the European financial system, which would likely collapse were Greece going to go bankrupt today. French and German banks alone own about half of Greek external debt. A fool's question: How much of it will expire in the next three years? and will be substituted by European taxpayers' money?


Don't get me wrong, I'm the last one who would suggest that there's something beneficial for the people in the case of a partial or full collapse of the financial system. Only some extreme neoliberal fundamentalists were arguing that when Bush and Obama stepped in to save the banks. At the same time, though, there were some economists (Stiglitz etc.) who were arguing that the bail-out should happen in the most beneficial way for taxpayers: buy the banks, not just their toxic assets, and resell them when their value surges after the crisis ends. Obama didn't do that, and he also missed the opportunity to regulate the system at the time when banks were weak, and is having a hard time pushing reform through now that they are strong again.


Still, the Bush/Obama policies look primitive compared to the current plans of Frau Merkel to save the banks using taxpayers' money. When, in a couple of years, Greece goes bankrupt, everybody will be blaming Greece. That includes the banks, who won't even have any formal obligation towards European taxpayers for the indirect bailout. Ingenious!


What you should be doing.


Help us get out of the crisis, and pay you the money back this way. Stop pouring money through the corrupt Greek state to special interests and big corporations, such as the arms lobby, Siemens and Daimler (who famously were bribing Greek politicians), as well as their numerous Greek counterparts. Don't strangle the Greek worker and public servant, don't make Greek economy freeze.


Give us cheap, very cheap loans that won't increase our debt. Do that by imposing very strict conditions on how they are spent, and create the mechanism to monitor the implementation. Not the proposed austerity conditions that will make people suffer without affecting the special interests that govern Greece, and without correcting the structural deficiencies. But measurable criteria on the level of corruption, the expenses of our hospitals (famously many times higher than what you spend for exactly the same pharmaceutical drugs!), the conditions for enterpreneurship, the quality and accountability of our universities. I know, this is "loss of sovereignty", as they say; but way more desirable than the one imposed through the IMF/EU support plan.


Raise your salaries (that goes to the best-off countries) and hence your demand, and let the euro fall. When a German state has structural disadvantages, does the rest of Germany take advantage of the situation in order to crush it through competition? Or does it help the state improve? Shouldn't the same take place with Greece in the European Union? Of course, you've been pouring money all these years; but it went to inappropriate agricultural subsidies (such as cotton, a water-draining crop, while we are shipping our signature products such as olive oil to be marketed as Italian), big construction where European companies were almost always involved (airports, streets), the Olympic games with all their scandals, and last but not least: military expenses. (Greece is the world's 5th largest arms importer; above Israel!). Do you think that your governments didn't know all that, or were unaware that our deficit was much larger than reported? Why do you think they didn't day a word until it became publicly known?


Help us rid ourselves from the military burden. You have the political power to press Turkey for a just solution to the Cyprus issue, and it would cost you virtually nothing. Even more easily, you can guarantee our external borders as common borders of the European Union. Stop your military companies profiteering from the lack of progress in this issue, and stop your governments from acting as agents for the arms lobby.


Any possible route for Greece now will involve painful measures for a large part of society. It could be painful for the under-paid and over-worked salaried workers, including: a big number of overqualified youth who may be the only hope for a qualitative jump of the Greek economy (were the country to take advantage of their skills through deep, but meaningful, structural reforms); and large numbers of people close or under the poverty line who have never profited from the profligate management of our public budget anyway. Or it could be painful for the parasitic parts of Greek upper and middle class, whose subsistence is conditioned on the under-development of the country, which current IMF/EU measures can only make worse.


It seems that we have little choice, and need to take whatever is offered to us (or default and let all of Europe go down the drain). The choice is (mostly) yours.



(English)


Για λόγους ανωτέρας βίας, θα καθυστερήσω τη μετάφραση του κειμένου δεν πρόλαβα να μεταφράσω το κείμενο.

Τρίτη 4 Μαΐου 2010

Κρίση

«Το θέμα είναι τώρα τι λες.
Καλά φάγαμε, καλά ήπιαμε.
Καλά τη φέραμε τη ζωή μας ως εδώ.
Μικροζημίες και μικροκέρδη συμψηφίζοντας.
Το θέμα είναι τώρα τι λες» (Μανόλης Αναγνωστάκης, Στόχος, 1970)

Το ξέρω, έχετε διαβάσει αυτούς τους στίχους σε άλλα πενήντα ιστολόγια μέχρι τώρα, αλλά τι να κάνουμε που μας ταιριάζουν γάντι; Ούτε παρακάτω θα πρωτοτυπήσω, θέλω μόνο να συνοψίσω τα συμπεράσματά μου από μία μακρά περίοδο ανάγνωσης.

Η ανάγνωση εξηγεί και τη σιωπή μου μετά από το τελευταίο αρθράκι, καθώς απορροφήθηκα από την ελληνική μπλογκόσφαιρα, που γνώρισα κυρίως μέσω του buzz: την καίρια και αιχμηρή αποτύπωση της νεοελληνικής πραγματικότητας από τον Greek Rider, τη μόρφωση και το συνθετικό ταλέντο του Radical Desire, τους προβληματισμούς και τις ελπιδοφόρες συζητήσεις της Αριστερής Στρουθοκαμήλου, την επίμονη και τεκμηριωμένη προσκόλληση στην έννοια της προόδου από την Αναμόρφωση, και πολλά άλλα. Αλλά για να είμαστε δίκαιοι με τις ιδέες, αντί να καλύψω τις έντονες διαφορές με επαίνους, θα προσπαθήσω να πάρω θέση.

Ρωγμές (και η κοινοτοπία του «επαναστατικού» λόγου)

Αν η καραμέλα περί «τέλους της μεταπολίτευσης» έχει κάποια βάση, ασφαλέστερη ένδειξη για αυτό είναι οι ρωγμές που έχουν προκληθεί σε όλους τους πολιτικούς χώρους. Από τη Δεξιά στην Αριστερά υπάρχουν διαφωνίες για το αν έπρεπε να προσφύγουμε στο ΔΝΤ, αν πρέπει να κυρήξουμε χρεωκοπία, ποια πρέπει να είναι η θέση του κάθε φορέα απέναντι στην κρίση. Χαράς ευαγγέλιο, βεβαίως, για τους κυβερνώντες, που έχουν απέναντί τους έναν κόσμο μουδιασμένο, που δεν μπορεί να βγάλει συμπέρασμα, ούτε να συνταχθεί πίσω από κάποιο αίτημα εναλλακτικής πολιτικής. Στην Αριστερά υπάρχει μία τάση που συζητάει τα αντικειμενικά δεδομένα και οι ρεαλιστικές προοπτικές της κρίσης, και μία όπου αναζητείται μία υπέρβαση η οποία - ελπίζεται ότι - θα αλλάξει και θα καταστήσει αδιάφορους τους παρόντες όρους συζήτησης. Ένα αρκετά χαρακτηριστικό άρθρο της πρώτης είναι αυτό του Προκόπη Δούκα που λέει ότι με τέτοια αντιπολίτευση πρέπει να αισθανόμαστε τυχεροί για την κυβέρνηση που έχουμε, ενώ στη δεύτερη κατεύθυνση θα βρείτε π.χ. πολλά άρθρα του Radical Desire και ιστολογίων που πρόσκεινται στον ΣΥΡΙΖΑ. Προσωπικά, ενώ εκτιμώ τις συναισθηματικές υπενθυμίσεις του βασικού παραλογισμού που βιώνουμε, τις οποίες συναντάω συχνά σε εκπροσώπους τις δεύτερης κατεύθυνσης (π.χ. εδώ και εδώ), αρνούμαι να τους αναγνωρίσω το προνόμοιο της καρδιάς, δεν αντιλαμβάνομαι (με πολιτικούς όρους) τον υπερβατικό στόχο στον οποίο ασαφώς αναφέρονται, και τελικά λυπάμαι (όσο υπεροπτικό και αν ακουστεί αυτό) για το σπαταλημένο ταλέντο και τον ιδεολογικό σιγαστήρα που αυτοεπιβάλλουν σε οποιεσδήποτε προτάσεις τους θα μπορούσαν να έχουν κάποια αιχμή (δείτε, π.χ., συγκεκριμένες και εξαιρετικές προτάσεις του Αντώνη χωμένες στα σχόλια αυτού του άρθρου - ζητώ συγγνώμη για την επανειλημμένη ανάδειξη αυτού του ιστολογίου, αλλά το βάθος και η επιτήδευσή η πολυπλοκότητά του το καθιστούν σαφώς πιο κατάλληλο για να αναδείξω αυτό που θέλω από πολλά, πιο απλοϊκά αλλά συναφή στο περιεχόμενο ιστολόγια). Έτσι, επιλέγω να συζητήσω στο επίπεδο του «ρεαλισμού», όχι για να απορρίψω συνολικά και φασιστικά τη θεωρητική αμφισβήτηση και τον αναστοχασμό, αλλά για να αξιώσω από αυτούς να αναμετρηθούν ευθέως με το συγκεκριμένο και το mainstream, και όχι σε ένα γήπεδο που έχουν αυθαιρέτως προσαρμόσει στα μέτρα τους.

Να χρεωκοπεί κανείς ή να μη χρεωκοπεί;

Μια σειρά άρθρων στους Financial Times, στον Economist και αλλού, τεκμηρίωσε τη θέση ότι ακόμα και με το πακέτο στήριξης που λάβαμε, η Ελλάδα δε θα μπορέσει ποτέ να σταθεροποιήσει το δημόσιο χρέος της και άρα, αργά η γρήγορα, θα χρειαστεί να το αναδιαπραγματευτεί. Η τεκμηρίωση γίνεται συνήθως με βάση συγκρίσεις με την Αργεντινή που κατέρρευσε, και ο μόνος σοβαρός αντίλογος που έχω ακούσει σε τέτοιου είδους επιχειρήματα είναι από τον Στίγκλιτς, που ισχυρίζεται ότι αν υπήρχε ευρωπαϊκή αλληλεγγύη θα έπεφταν τα επιτόκια σε επίπεδα που η Ελλάδα θα μπορεί να αντεπεξέλθει, και από τους συντρόφους της Αναμόρφωσης, που υποστηρίζουν ότι η πραγματικότητα της ελληνικής οικονομίας την καθιστά τελείως διαφορετική περίπτωση από την Αργεντινή της προηγούμενης δεκαετίας. Π.χ., ισχυρίζονται, η «βαριά βιομηχανία» της Ελλάδας είναι ο τουρισμός και η ναυτιλία, και αυτή εξαρτάται κυρίως από την οικονομική κατάσταση σε πιο πλούσιες χώρες παρά στην Ελλάδα · επομένως, υπάρχει άμεση προοπτική ανάπτυξης αν η κατάσταση σε αυτές τις χώρες βελτιωθεί. Δεν έχω δει όμως συγκεκριμένα, πειστικά στοιχεία που να τεκμηριώνουν ότι η χρεωκοπία μπορεί να αποφευχθεί.

Με βάση αυτό, αναρωτιέμαι (όπως και πολλά από τα παραπάνω άρθρα) γιατί να παρατείνουμε το θανατικό μαρτύριο έως κάποια στιγμή που θα είναι ακόμα επίπονο. (Η απάντηση, από την οπτική γωνία των υπολοίπων ευρωπαϊκών και αμερικάνικων κυβερνήσεων, είναι σαφής: γιατί αυτή τη στιγμή η ευρωπαϊκή οικονομία είναι πολύ εύθραυστη για να αντέξει μία ελληνική κατάρρευση, ενώ σε τρία χρόνια ίσως να τους είναι ευκολότερο να διαχωρίσουν τη μοίρα τους απ' τη δική μας.) Κάποιοι αφελείς ενθουσιάζονται με την ιδέα μιας χρεωκοπίας διότι νομίζουν ότι έτσι θα τη «φέρουμε» στους πιστωτές και θα λύσουμε το βασικό πρόβλημα, που είναι το υπέρογκο χρέος. Αυτό που δε βλέπουν είναι ότι σε περίπτωση χρεωκοπίας δε θα έχουμε καν την πολυτέλεια να «διαπραγματευτούμε» με όποιον μας ρίξει λίγα ψίχουλα για να μας σώσει από την πείνα, και ότι το πραγματικό πρόβλημα δεν είναι τόσο το χρέος όσο το ότι δεν παράγουμε τίποτα, δεν έχουμε προοπτικές ανάπτυξης.

Και απαντάω στο «γιατί να παρατείνουμε»: επειδή ο αυτοχειριασμός δε μας πάει, η ελπίδα πεθαίνει τελευταία, και υπάρχουν κάποιες βάσεις για αισιοδοξία. Ποιες είναι αυτές; Αφενός, το μέγεθος της παραοικονομίας. Αφετέρου, και κυρίως, η κατασπατάληση και υποαξιοποίσηση του παραγωγικού δυναμικού της χώρας, λόγω των υφιστάμενων δομών και νοοτροπιών, είναι τόσο μεγάλες, που με μία «αλλαγή παραδείγματος» η Ελλάδα μπορεί να ξεπεράσει κατά πολύ τις οικονομίστικες προβλέψεις των διεθνών αναλυτών. Είναι ουτοπία η αλλαγή των δομών; Μπορεί. Ιδού λοιπόν η επανάσταση την οποία αναζητούσαμε!

Το Α και το Ω: ο Δημόσιος Τομέας

Η κατάρρευση της νεοφιλελεύθερης-χρηματοπιστωτικής ουτοπίας, και ας μην την έχουν πάρει χαμπάρι ακόμα στη Γερμανία, αναδεικνύει το δημόσιο τομέα ως το βασικό μοχλό κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης. Και είναι παράδοξο ότι, ενώ αυτό επιβεβαιώνει τις θέσεις της Αριστεράς, αυτή αρνείται (στην πλειοψηφία της) να ακολουθήσει τη λογική συνέπεια των θέσεών της και να θέσει το ζήτημα της λειτουργίας του Δημοσίου στην κορυφή της ατζέντας της. Οι διαμαρτυρίες που διαβάζω για τους Γερμανούς που δουλεύουν λιγότερο από εμάς και μας ζητούν και τα ρέστα, απλώς επιβεβαιώνουν την πάγια θέση της Αριστεράς ότι η συμπίεση του εργατικού κόστους δεν είναι λύση. Το πρόβλημα του δημόσιου τομέα δεν έχει να κάνει τόσο με τις, ούτως ή άλλως χαμηλές, αμοιβές των δημοσίων υπαλλήλων (αν και οι στρατιές κομματικά διορισμένων χωρίς αντικείμενο εργασίας είναι σίγουρα ένα μεγάλο ζήτημα), αλλά κυρίως με την ανικανότητα αυτού του τομέα να προσφέρει τις ελεγκτικές και άλλες υπηρεσίες για τις οποίες υφίσταται. Ούτε την πάταξη της φοροδιαφυγής θα δούμε, ούτε επενδύσεις και επιχειρηματικότητα, ούτε έξοδο από την κρίση αν αυτό δεν αλλάξει.

Όπως όλες οι επαναστάσεις, έτσι και αυτή μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο από το λαό, με την πίεση του κόσμου. Υπάρχει πολιτικός φορέας να εκφράσει τέτοια πίεση; Τα κακά νέα είναι ότι η ανδρεοπαπανδρεϊκή μας Αριστερά (αυτός ο χαρακτηρισμός καλύπτει όλο το αριστερό φάσμα σήμερα) έχει εδώ και χρόνια εκχωρήσει την κριτική του δημόσιου τομέα σε νεοφιλελεύθερες πολιτικές δυνάμεις που δεν αντιλαμβάνονται τους λόγους ύπαρξής του. Τα καλά νέα είναι ότι η ανοχή του κόσμου στο τάισμα αυτού του παραπληγικού γίγαντα έχει εξαντληθεί, και ότι το αίτημα για ριζική αναμόρφωσή του μπορεί να συσπειρώσει δυνάμεις που παραδοσιακά τοποθετούνται σε διαφορετικούς πολιτικούς χώρους. Για κάποιους κάτι τέτοιο θα ήταν ανάθεμα. Για εμένα, είναι ευκαιρία ανατροπής του πολιτικού σκηνικού.

Τα υπόλοιπα

Αν δεχτούμε ότι η λειτουργία του δημόσιου τομέα είναι το σημαντικότερο ζήτημα, αναρωτιέμαι γιατί να εστιάζουμε στο 13ο και το 14ο μισθό, τη στιγμή μάλιστα που με μια χρεωκοπία θα χανόταν και ο 6ος ή 7ος. Υπάρχει ένας λόγος: Όσο τα μέτρα εστιάζουν στη συμπίεση του εργατικού εισοδήματος, χάνεται ο βασικός στόχος. Τα συμφέροντα που πρέπει να χτυπηθούν είναι τόσο γερά ριζωμένα, που μόνο από ένα λαϊκό κίνημα αντίστασης στις αδιάκριτες περικοπές μπορούν να χτυπηθούν. Για να τονίσω το μέγεθος των αλλαγών που απαιτούνται, προτείνω ως βάση συζήτησης μία πρόταση που κατατέθηκε από τον χρήστη kostis στην Αριστερή Στρουθοκάμηλο: να καταργηθεί η μονιμότητα στο Δημόσιο και αντ' αυτής να καθιερωθεί ένα ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα για όλους. Έχω σοβαρές αντιρρήσεις προς την πρόταση (και νομίζω ότι και ο ίδιος ο kostis έχει), αλλά όσοι νομίζουν ότι οι αλλαγές που απαιτούνται είναι μικρότερης κλίμακας, μάλλον δεν έχουν συνειδητοποιήσει πού βαδίζουμε και πόσο γρήγορα θα βρεθούμε αντιμέτωποι με καταστάσεις που τώρα μας φαίνονται σοκαριστικές.

Από τη προχθεσινή ανακοίνωση των μέτρων από τον υπουργό Οικονομικών απουσίαζε οποιαδήποτε διαφοροποίηση ανάμεσα στους τομείς του Δημοσίου και το ρόλο που υπηρετούν, οποιαδήποτε πρόθεση χτυπήματος των «διαπλεκομένων» συμφερόντων, οποιαδήποτε αναπτυξιακή πρόταση (πέραν ενός «θα στηρίξουμε την έρευνα» που μόνο ως ανέκδοτο μπορεί να εκληφθεί), οποιαδήποτε προοπτική τιμωρίας των ενόχων για τη διασπάθιση του δημοσίου χρήματος· και θα μπορούσε να προσθέσει κανείς πολλά, π.χ. για τη μηδενική συνεισφορά της εκκλησίας. Με αυτή την προοπτική, ο δημόσιος τομέας θα συνεχίσει να βυθίζεται στην κακομοιριά, και η οικονομία στην ύφεση και το τέλμα. Εμπρός λοιπόν για αγώνες και απεργίες - αλλά να ξέρουμε τι ζητάμε. Και για το σκοπό αυτό, η ύπαρξη τουλάχιστον ενός πολιτικού φορέα που θα προτείνει μία εναλλακτική διέξοδο είναι εκ των ουκ άνευ.

ΥΓ: Το κείμενο αυτό γράφτηκε από καθαρά «εθνική» σκοπιά, δηλαδή με το «τι λες» του Αναγνωστάκη να απευθύνεται στο λαό-έθνος. Μία σημαντική πτυχή του ζητήματος είναι το πώς η ελληνική κρίση ανάγκασε την Ευρωπαϊκή Ένωση να υπερβεί τα προβλεπόμενα από τις συνθήκες, και πώς δικαίωσε όσους ζητούν εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης (και ας έδωσε υλικό για φτηνές φωνασκίες στους ευρωσκεπτικιστές). Υλικό για το μέλλον.

ΥΓ2: Δανείζομαι μία φράση του maikwl για να τοποθετηθώ στην πρόσφατη μπλογκο-συζήτηση περί «διαφθοράς» και «ηθικολογίας»: Η αναφορά στη διαφθορά και τις ρίζες της σε μεγάλο μέρος του ελληνικού λαού δεν είναι ηθικολογική. Το ζήτημα είναι πώς θα καταφέρουμε μια μεταπήδηση σε καλύτερα σημεία ισορροπίας στα “παίγνια” που παίζονται στην Ελληνική κοινωνία. Συγκρίνετε και με τον προβληματισμό του πώς οι Γερμανοί έγιναν ναζί στο κλασικό βιβλίο της Χάνα Άρεντ.

Τετάρτη 3 Μαρτίου 2010

Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα

Φαίνεται ότι δεν υπάρχει άλλος δρόμος... Η κυβέρνηση, ακολουθώντας τις οδηγίες των Βρυξελλών και του Βερολίνου, αποφάσισε ότι τη δημοσιονομική τρύπα θα την κλείσουν οι έμμεσοι φόροι και οι περικοπές στους μισθούς. Δεν τους κακίζω, η κατάσταση είναι κρίσιμη, κανείς πρωθυπουργός δε θέλει να καταγραφεί στην ιστορία ως ο πρωθυπουργός της χρεωκοπίας, και εξάλλου μία χρεωκοπία θα σήμαινε πρωτίστως πείνα και εξαθλίωση για τους μισθωτούς. (Περισσότερο εκνευρίζομαι συλλογιζόμενος τις κυβερνήσεις Σημίτη και Καραμανλή που μας δημιούργησαν αυτήν την τεχνητή αίσθηση ευμάρειας, την οποία πληρώνουμε τώρα και, όπως είπε και ο Βγενόπουλος, «το μόνο που κατορθώσαμε να κάνουμε είναι μέσω των δανεικών να ανεβάσουμε το κόστος της ζωής». Εντάξει, και πιο πίσω τις κυβερνήσεις του Ανδρέα που διόγκωσαν το χρέος, αλλά επειδή αυτά είναι γενικώς αποδεκτά, δε με εκνευρίζουν και τόσο.)

Τα πράγματα είναι κρίσιμα, ο καθένας κάνει τις επιλογές του και όλα θα τα κρίνει η ιστορία. Δεν είμαι «χωμένος» στα πράγματα για να ξέρω πόσο μας έπαιρνε να διαπραγματευτούμε με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αλλά να σας πω κάτι; Δε νομίζω ότι κανένας ξέρει, ούτε ο Παπανδρέου, ούτε οι ίδιοι οι επικεφαλής της ΕΕ. Αν η Ελλάδα δε συμμορφωνόταν θα άνοιγαν οι ασκοί του Αιόλου και κανείς δεν ξέρει τι θα γινόταν. Είναι η πρώτη μεγάλη κρίση που αντιμετωπίζει το ευρώ, μια χρεωκοπία στο εσωτερικό της ευρωζώνης θα κλόνιζε την εμπιστοσύνη των αγορών, οι κρίση εμπιστοσύνης χτυπάει σε λίγο και την πόρτα μεγαλύτερων χωρών. Από την άλλη, η οποιαδήποτε βοήθεια (έστω και με τη μορφή εγγυήσεων) προς την Ελλάδα προϋποθέτει πολιτικό έλεγχο, επειδή βέβαια δε γίνεται να εγγυάσαι το χρέος κάποιου χωρίς να ελέγχεις τη δημοσιονομική του πολιτική. Ο πολιτικός έλεγχος σημαίνει είτε την παρούσα αστυνόμευση με την επιβολή σκληρών μέτρων, ώστε να διατηρηθεί το δόγμα ότι κάθε χώρα εφαρμόζει γερμανική πειθαρχία στα δημοσιονομικά της· είτε μια πολιτική επιλογή τεραστίων διαστάσεων που θα σήμαινε ανατροπή αυτού του δόγματος, δυνατότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αντιμετωπίζει κρίσεις αυξάνοντας τα ελλείμματα όπως κάνουν σήμερα οι Η.Π.Α., αλλά βέβαια το τελευταίο θα έπρεπε να έρθει με ενίσχυση των πολιτικών θεσμών, θέσπιση κριτηρίων πέραν των δημοσιονομικών που έχουν να κάνουν με τη δομική προσαρμογή των χωρών-μελών κλπ. Αυτά είναι τα λίγα που καταλαβαίνω.

Έτσι, οι δραματικές σημερινές επιλογές της κυβέρνησης φαίνονται ως η βολικότερη και λογικότερη επιλογή για πολλούς: η κυβέρνηση δε ρισκάρει τη χρεωκοπία, η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να μείνει προσηλωμένη στο δόγμα της μονεταριστικής πολιτικής, οι πιστωτές δε χρειάζεται να ανησυχούν για την αποπληρωμή των δανείων. Ήταν η μόνη κάπως σίγουρη επιλογή.

Σίγουρη και ως προς τις επιπτώσεις στην ελληνική κοινωνία: το κόψιμο μισθών στο Δημόσιο θα συμπαρασύρει τον ιδιωτικό τομέα, η πτώση της αγοραστικής δύναμης θα επιτείνει την ύφεση, αυτό με τη σειρά του θα μειώσει τα φορολογικά έσοδα (όπως επισημαίνει η Ελίζα Παπαδάκη, αυτός ήταν και ο λόγος που απαιτήθηκαν πρόσθετα μέτρα), η ανεργία θα ανέβει, και θα μπούμε σε έναν φαύλο κύκλο περικοπών και θυσιών από τον οποίο δε διαφαίνεται διέξοδος για πολλά ακόμα χρόνια. Ξέρετε ποιο είναι το χειρότερο, κατά την ταπεινή μου γνώμη; Εντάξει, πες, άμα πρέπει να τα περάσουμε αυτά θα τα περάσουμε, εξάλλου η στάση πληρωμών θα έφερνε ακόμα μεγαλύτερη εξαθλίωση. Το χειρότερο, όμως, είναι ότι σε αυτό το πλαίσιο τίποτα δε θα αλλάξει στη δομή της ελληνικής οικονομίας μακροπρόθεσμα: οι πλούσιοι και η εκκλησία θα συνεχίσουν να φοροδιαφεύγουν, η γεωργική παραγωγή δε θα δει καμία αναδιαρθρωτική επένδυση, τα πανεπιστήμια θα συνεχίσουν να φυτοζωούν, τα δημόσια νοσοκομεία να φθίνουν, οι εξοπλιστικές δαπάνες να αυξάνονται, και άρα τελικά πού επενδύουμε για την έξοδο από την κρίση; Στο φθηνό εργατικό δυναμικό που θα φέρει η ανεργία ή στο ξεπούλημα της γης μας σε συνταξιούχους τουρίστες; Και αν ο απερίσκεπτος δανεισμός ήταν κλοπή από τις ερχόμενες γενεές, η είσοδος σε έναν φαύλο κύκλο ύφεσης με μοναδική προοπτική το μελλοντικό ξεπούλημα δεν είναι το ίδιο; Ομοίως, τίποτα δε θα αλλάξει στη δομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που όπως έγραφα (με άλλα λόγια) στο προηγούμενο συνήθως συμπεριφέρεται ως ατζέντης των μεγάλων τραπεζών, των μεγαλοπαραγωγών και των εμπόρων όπλων.

Γι' αυτό λέω, μου φαίνεται ότι δεν υπάρχει άλλος δρόμος, και εννοώ άλλος δρόμος από το να πούμε «όχι». «Όχι» σε κάθε πλάνο εξόδου από την κρίση που δεν προσφέρει προοπτική· να πιεστεί η Ευρωπαϊκή Ένωση να εξαιρέσει τις αποδοχές των μισθωτών, ειδικά των χαμηλόμισθων, από οποιεσδήποτε προϋποθέσεις βάζει για να μας στηρίξει, και να δώσει βάρος στην επίλυση των δομικών μας προβλημάτων. Και καθώς η κυβέρνηση έκανε τις επιλογές της, ο λόγος είναι στον κόσμο. Θα μας κάτσει το στοίχημα; Δεν ξέρω. Νομίζω ότι, και από τη νεοφιλελεύθερη άποψη, το κόστος χρεωκοπίας μιας μικρής χώρας της ΟΝΕ θα ήταν πολύ μεγαλύτερο από το κόστος υποχώρησης σε ορισμένες απαιτήσεις των συνδικάτων. (Ο Γιάννης Δραγασάκης αναλύει πολύ ωραία τα διάφορα ενδεχόμενα· δείτε και στο BBC.) Αν τελικά χρεωκοπήσουμε το κοινωνικό κόστος, τουλάχιστον για τα πρώτα χρόνια, θα είναι τεράστιο - γι' αυτό ας κοιτάξουμε να αποφύγουμε τις φανφάρες και αντεγκλήσεις με όσους, και από την Αριστερά, δεν υιοθετούν αυτήν την έκκληση. Πρέπει όμως να κάνουμε τις επιλογές μας.

Η δυνατότητα αντίδρασης δυσχεραίνεται από την κατάσταση της ελληνικής Αριστεράς, που έχει χάσει την αξιοπιστία της και τη δυνατότητά της να προτείνει διεξόδους. Εξίσου υποκριτικά με την Κεντροδεξιά που επικαλείται τους ανορθολογισμούς του συστήματος για να γείρει την πλάστιγγα των βαρών ενάντια στους μισθωτούς (ποτέ δεν άκουσα κάποια πρόταση, π.χ., για έναν zero-sum εξορθολογισμό του Ασφαλιστικού), η Αριστερά επιλέγει συστηματικά να στηρίζει οποιοδήποτε συντεχνιακό συμφέρον, εντείνοντας αυτούς τους ανορθολογισμούς και τις ανισότητες. Θυμίζω τη στήριξη στα αγροτικά μπλόκα εν μέσω της κρίσης, ή τη στήριξη στον αγώνα των λιμενεργατών που ολοκληρώθηκε με παχυλές εθελούσιες συνταξιοδοτήσεις και χωρίς κανένα κοινωνικό κέρδος. Η αντίδραση δεν μπορεί να στηριχτεί σε πολιτικούς που λένε σαχλαμάρες (δείτε τις πρόσφατες ερωτήσεις Αλαβάνου που βρήκε τη λύση για να δανειστούμε με χαμηλότερα επιτόκια), έχουν απαξιωθεί στη συνείδηση του κόσμου και ζουν το όνειρο της προσωπικής τους ανάδειξης στο νέο Ανδρέα Παπανδρέου. Δεν αναφέρομαι μόνο στον Αλαβάνο, αναφέρομαι σε όλους αυτούς που έχουν εκφυλίσει το λόγο της Αριστεράς σε ατέρμονη αμετροέπεια και λαϊκισμό. Άλλου είδους ανοησία είναι να ζητάς κατάργηση - προσοχή: όχι αλλαγή - του Συμφώνου Σταθερότητας, χωρίς να ζητάς ούτε κατάργηση του ευρώ, ούτε βήματα πολιτικής ενοποίησης της Ευρώπης - πώς γίνεται αυτό; τελικά η κοινωνία καταλαβαίνει ότι ζητάμε να μας δανείζουν για να καταναλώνουμε εσαεί. Το «όχι» δεν μπορεί να μη συνοδεύεται από ένα «ναι» σε μέτρα, ακόμα και οδυνηρά, που όμως προσφέρουν προοπτική. (Στα πλαίσια αυτά μου άρεσε η ανακοίνωση της ΠΟΣΔΕΠ που κινείται στο πνεύμα «να κάνουμε θυσίες, αλλά να είναι προσωρινές, ως δανεισμός προς το κράτος, και ταυτόχρονα να υπάρξει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την επίλυση χρόνιων προβλημάτων και ανισοτήτων»· ευτυχώς, οι αριστεροί στο προεδρείο της ΠΟΣΔΕΠ έχουν αποκηρυχθεί προ πολλού και δεν είχαμε δράματα και ανακοινώσεις των 23. Άλλοι βέβαια προτιμούν να συνεχίζουν την ανούσια συζήτηση περί αντισυστημισμού, κύριε βουλευτά Επικρατείας, όταν τελείωσα το άρθρο σας νόμιζα ότι ήμουν ακόμα στον πρόλογο, πότε μπήκατε στην ουσία;) Δεν μπορεί να μη βάζει στην ατζέντα τη μεταρρύθμιση (όχι γενικόλογα, αλλά συγκεκριμένα) του δημοσίου τομέα, αυτού του παραπληγικού γίγαντα που καθηλώνει ολόκληρη την ελληνική οικονομία.

Αυτά. Η δημοσίευση απαιτεί λακωνικότητα, αλλά προτιμώ να βλέπω το blogging ως ψυχανάλυση και να γράφω σεντόνια. Καλές επιλογές, και καλό αγώνα, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Τα πράγματα είναι δύσκολα, το ποια επιλογή είναι η πιο υπεύθυνη θα το δείξει μόνο η ιστορία, και προσωπικά είμαι ανοιχτός στο να αλλάξω γνώμη. Αλλά αυτό δεν μπορεί να είναι δικαιολογία αδράνειας.

Κυριακή 28 Φεβρουαρίου 2010

An meinen deutschen Freund


(Ελληνικά)

Mein Deutscher Freund, ich sehe, dass sich Dein Lebensstandard mit der finanziellen Krise verschlechtert, die Geschäfte nicht gut laufen und der Staat Einschränkungen bei den Sozialprogrammen eingeführt hat. Deswegen verstehe ich es, wenn Du wütend auf den Zustand meines Landes und die Wahrscheinlichkeit, dass Dein Staat für uns zahlen wird, reagierst. Ich verstehe es, stimme aber nicht zu. Denn, wenn Dein Land den Großteil der Zuzahlungen zur Europäischen Union aufnimmt, trägt es auch den Großteil der Verantwortung für die politischen Entscheidungen und die Richtung, die diese Union genommen hat. Es war nicht so viele Monate her, als der US-Präsident Obama Europa besuchte, um zu erreichen, dass auch von der EU für den Aufschwung der Weltökonomie Geld gegeben würde, genauso, wie es die Vereinigten Staaten getan hatten. Eure Kanzlerin, zusammen mit ihrem französischen Freund Sarkozy, lehnte es ab, kalkulierend, dass die amerikanischen Ausgaben die Welt retten würden, ohne dass die Einkaufskraft des Euros und des europäischen Kapitals fallen würde. Also die Ergebnisse: die europäische Ökonomie trocknet sich ab, und die ersten Opfer sind natürlich die Schwächsten, zuerst die Länder des Ostens, die die Hilfe des IWFs benötigten, nun Griechenland, dann auch stärkere Länder.


Mein Land ist unzuverlässig, das kann ich nicht bestreiten, und vor allem haben wir verdorbene Politiker. Viele von ihnen wurden jahrelang von der deutschen Firma Siemens bestochen. Aber außer Siemens, scheinen unsere bestochenen Politiker auch Eurer politischen Spitze lieb zu sein. Ich kann mich nicht daran erinnern, dass Ihr uns einmal an den Ohren gezogen, so wie Ihr es jetzt tut, solange wir das größte Wachstum in der EU hatten, ohne dass wir unsere Schulden reduzierten. Warum? Liegt es vielleicht daran, dass unsere Schulden den Banken lieb sind, solange wir in der Lage sind, Zinsen zu zahlen? Und dass unser hoher Konsum den deutschen Exportierern diente? Als unsere vorige Regierung in der Mitte der Krise einen Plan zur öffentlichen Finanzierung des Ersatzes alter Privatautos einführte, beschwerte sich keiner in Europa - hatte es damit zu tun, dass Ihr der größte Autoexportierer seid? Ihr habt uns nie geholfen, das Problem Zyperns zu lösen und dabei unsere Ausrüstungsausgaben zu reduzieren. Andererseits höre ich immer wieder heutzutage, mit der ganzen Diskussion über eine mögliche Europäische Unterstüzung Griechenlands, dass alte Programme für den Kauf französischer Fregatten und deutscher Panzer aufgewaermt wurden.


Man sollte keine falschen Vorstellungen haben, unsere Politik ist nicht selbstständig, und genauso, wie Ihr uns jetzt unter Druck setzt, hättet Ihr es seit vielen Jahren tun können, aber unser auf Kredit gegründetes Konsumptionsfest hat Euch gedient. Nicht Euch als Ganzes, aber den Spezialinteressen, die in Eurer Politik ein größeres Sagen haben. Eine Scham für uns, dass wir so viel liehen ohne zu sparen, eine Scham für Euch auch, dass Ihr es ermuntert habt. Die Beihilfen des Europäischen Sozialfonds, die in drei Jahren für Griechenland ausgehen werden, sind meist verschwendet worden, wisst Ihr es? Natürlich wisst Ihr es, so wie Ihr über die aktuelle Lage unserer Ökonomie wusstet, aber solange wir konsumierten machtet Ihr Euch keine Sorgen darüber. Natürlich hätten wir dieses Geld zur Verbesserung unser Infrastruktur nutzen sollen/koennen, aber das liegt im Bereich der Theorie: wenn Geld ohne Voraussetzungen in ein korruptes System fließt, dann nützt es nur zur Reproduktion des Systems. Das ist ein Prinzip, das allen Kolonisten längst bekannt ist; so wurden die jeweiligen Quislings immer gestützt. Und zur selben Zeit, da ein beträchtlicher, aber minderheitlicher Teil der griechischen Gesellschaft von diesen Beihilfen profitiert, arbeitet die Mehrheit viel, unproduktiv aber viel mehr als die Deutschen, und wird sehr schlecht bezahlt. Aber solche Probleme sind nicht Teil der europäischen Verträge, die Ihr und wir entworfen haben, das Wichtige ist halt nur, die Defizite unter 3% zu halten.


Seien wir endlich ernst! Griechenland wird für seine Fehler sehr schwer zahlen, und Deutschland wird auch zu einem gewissen Ausmaß zahlen, weil wir alle diese Jahre in der selben monetarischen Union sind und unser Scheitern nicht zu seinem Vorteil wäre. Wird sich irgendwas langfristig korrigieren lassen? Nein, wenn die Union weiter auf die selbe Weise funktioniert - auf einer Grundlage, die nur den Banken und Großproduzenten dient und sich nicht kümmert, ob die strukturellen Schwächen der Länder korrigiert werden und ob sich das Leben der Mehrheit verbessert oder nicht. Vor einem Jahr haben sich Ihr und andere Länder beeilt, die Banken zu retten. Jetzt sind es dieselben Banken, die uns Geld zu Wucherzinsen leihen und gegen uns spekulieren. Genug mit der Heuchelei! Genug mit den Rezepten einer "Entwicklung", die in den USA, in Europa, und in allen Ländern, denen der IWF zur "Rettung" gekommen ist, gescheitert sind. Leite deine Wut gegen die, die von der internationalen finanziellen Krise nichts verstanden haben, und weiter wie seit den 90er Jahren profitieren wollen. Und lass uns nebeneinander stehen und kämpfen, dass aus der Krise ein neues Europa entsteht, ein Europa, wo die Arbeit der Bürger zu einer Verbesserung des Lebens und einer Investion in die Zukunft führt; wir, die gesund denkenden Bürger Europas gegen die verdorbenen.






(Deutsch)

Φίλε μου Γερμανέ, βλέπω πως με την οικονομική κρίση το βιοτικό σου επίπεδο πέφτει, οι επιχειρήσεις δεν πάνε καλά και το κράτος έχει αρχίσει τις περικοπές. Για το λόγο αυτό καταλαβαίνω που εξεγείρεσαι βλέποντας τα χάλια της χώρας μου και αντιμετωπίζοντας το ενδεχόμενο η χώρα σου να αναγκαστεί να πληρώσει για εμάς. Το καταλαβαίνω, αλλά δεν το συμμερίζομαι. Διότι αν η χώρα σου επωμίζεται το μεγαλύτερο ποσοστό των οικονομικών εισφορών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, έχει και το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης για τις πολιτικές επιλογές και την κατεύθυνση που έχει πάρει αυτή η Ένωση. Πριν λίγους μήνες δεν ήταν που ο πρόεδρος των Η.Π.Α. Ομπάμα επισκέφτηκε την Ευρώπη και ζήτησε να βοηθήσει και αυτή στην ανόρθωση της παγκόσμιας οικονομίας με ένα αναπτυξιακό πακέτο όμοιο με αυτό που προωθούσε αυτός στην Αμερική; Η καγκελάριός σας, μαζί με το Γάλλο φίλο της το Σαρκοζύ, το αρνήθηκαν υπολογίζοντας πως η αμερικανική παρέμβαση θα αρκούσε για να σώσει τον κόσμο, χωρίς να πέσει η αγοραστική δύναμη του ευρώ και του ευρωπαϊκού κεφαλαίου. Ιδού τα αποτελέσματα: η Ευρωπαϊκή οικονομία στεγνώνει, με πρώτα θύματα βέβαια τους πιο αδύναμους, αρχικά τις χώρες της ανατολικής Ευρώπης που κατέφυγαν στο ΔΝΤ, τώρα με την Ελλάδα, αύριο με πιο ισχυρές χώρες. Και τώρα που το αναφέραμε, γερμανικής εμπνεύσεως δεν ήταν ανέκαθεν η θρησκευτική προσκόλληση στη νομισματική σταθερότητα;


Η χώρα μου είναι αναξιόπιστη, δεν το αρνούμαι, και κυρίως έχει φαύλους πολιτικούς. Πολλοί από αυτούς δωροδοκούνταν επί χρόνια από μία γερμανική εταιρεία, τη Siemens. Αλλά εκτός από τη Siemens, φαίνεται ότι οι φαύλοι πολιτικοί μας αρέσουν και στην πολιτική σας ηγεσία. Δε θυμάμαι να μας «τραβήξατε το αυτί», όπως κάνετε τώρα, όταν επί χρόνια είχαμε τη μεγαλύτερη ανάπτυξη στην ΕΕ χωρίς να μειώσουμε καθόλου το δημόσιο χρέος μας. Γιατί; Μήπως επειδή στις τράπεζες αρέσει το χρέος, και όσο είμαστε σε θέση να πληρώνουμε τους τόκους δεν ανησυχεί κανείς; Και επειδή η υψηλή μας κατανάλωση συνέφερε τους Γερμανούς εξαγωγείς; Όταν εν μέσω οικονομικής κρίσης η προηγούμενη κυβέρνηση (Καραμανλή) ανακοίνωσε απόσυρση αυτοκινήτων, δε διαμαρτυρήθηκε κανείς στην Ευρώπη - μήπως αυτό έχει σχέση με το ότι είστε ο μεγαλύτερος εξαγωγέας; Ουδέποτε μας βοηθήσατε να επιλύσουμε το Κυπριακό και να μειώοουμε τους εξοπλισμούς μας, μάλιστα αγοράσαμε από εσάς υποβρύχια που έγερναν και επιμένατε ότι έπρεπε να τα παραλάβουμε και να τα αποπληρώσουμε. Και όταν πριν λίγες μέρες οι γείτονές σας οι Γάλλοι μας έδωσαν κάποιες ασαφείς εγγυήσεις στήριξης, ξεπάγωσε ξαφνικά ένα γιγαντιαίο πρόγραμμα αγοράς γαλλικών φρεγατών.


Ας μη γελιόμαστε, η πολιτική μας δεν είναι αυτόνομη, και όπως μας στριμώχνετε τώρα θα μπορούσατε να μας είχατε στριμώξει χρόνια τώρα, αλλά το καταναλωτικό μας πανηγύρι που βασιζόταν στο δανεισμό σας συνέφερε. Όχι εσάς ως σύνολο, αλλά τα ειδικά συμφέροντα που έχουν βαρύνοντα λόγο στην πολιτική σας. Ντροπή σε εμάς που αγοράζαμε, ντροπή και σε εσάς που το ενθαρρύνατε. Οι επιδοτήσεις του προγράμματος σύγκλισης, που σε τρία χρόνια τελειώνουν, έχουν πάει στο βρόντο, αυτό το ξέρετε; Βέβαια το ξέρετε, όπως ξέρατε και για την κατάσταση της οικονομίας μας, αλλά όσο καταναλώναμε δε σας ένοιαζε. Βεβαίως, εμείς από την πλευρά μας θα μπορούσαμε να είχαμε αξιοποιήσει τα χρήματα για να βελτιώσουμε τις υποδομές μας, αλλά αυτό είναι τελείως θεωρητικό: όταν ρίχνεις λεφτά χωρίς προϋποθέσεις σε ένα σάπιο σύστημα, το μόνο που κάνεις είναι να βοηθάς στην αναπαραγωγή του. Αυτό το ξέρουν παλαιόθεν όλοι οι αποικιοκράτες, έτσι στηρίζουν τους διάφορους Κουίσλιγκ. Και την ίδια στιγμή που ένα σημαντικό, αλλά μειοψηφικό τμήμα της ελληνικής κοινωνίας τρέφεται από τις επιδοτήσεις, η πλειοψηφία δουλεύει, αντιπαραγωγικά αλλά πολύ, περισσότερο από τους Γερμανούς, και αμείβεται πολύ λίγο. Αλλά τέτοια προβλήματα δεν συνυπολογίζονται στις ευρωπαϊκές συνθήκες που φιλοτεχνήσατε και φιλοτεχνήσαμε, το σημαντικό είναι να είναι το έλλειμμα κάτω του 3%.


Ας σοβαρευτούμε. Η Ελλάδα θα πληρώσει ακριβά τα λάθη της, και σε κάποιο βαθμό θα πληρώσει και η Γερμανία διότι χρόνια τώρα είμαστε στην ίδια νομισματική ένωση και δεν τη συμφέρει η αποτυχία μας. Θα διορθωθεί τίποτα μακροπρόθεσμα; Όχι, αν αυτή η Ένωση εξακολουθήσει να λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο - με βάση κριτήρια που μόνο εξυπηρετούν τις τράπεζες και τους μεγάλους παραγωγείς και δε λαμβάνουν υπόψη τις δομικές αδυναμίες των κρατών και το κατά πόσο το επίπεδο διαβίωσης της πλειοψηφίας βελτιώνεται. Πριν ένα χρόνο, η χώρα σας και άλλες μεγάλες χώρες έτρεξαν να σώσουν τις τράπεζες. Τώρα, οι ίδιες τράπεζες μάς δανείζουν με ληστρικά επιτόκια και κερδοσκοπούν εις βάρος μας. Φτάνει η υποκρισία. Φτάνουν οι συνταγές «ανάπτυξης» που απέτυχαν στην Αμερική, απέτυχαν στην Ευρώπη και απέτυχαν σε όσες χώρες «σώθηκαν» από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Στρέψε την οργή σου προς αυτούς που δεν κατάλαβαν τίποτα από την παγκόσμια κρίση, και θέλουν να εξακολουθήσουν να πλουτίζουν με τον ίδιο τρόπο που πλουτίζουν από τη δεκαετία του '90. Και ας σταθούμε να παλέψουμε μαζί, ώστε από την κρίση να προκύψει μία νέα Ευρώπη, μία Ευρώπη όπου η δουλειά των ανθρώπων θα οδηγεί σε βελτίωση του βιοτικού τους επιπέδου και σε μία επένδυση για το μέλλον· εμείς, οι υγιώς σκεπτόμενοι πολίτες της Ευρώπης απέναντι στους φαύλους.


Politics, math and more...

Ένα ιστολόγιο.